TROSKIZM

TROSKIZM, jarayoni goyavyayu siyosii maydaburjuazi, ki ba marksizm leninizm va harakati kommunistii baynalkhalqi dushman buda, mohiyati opportunistii khudro bo jumlapardozihoi radikalii chap rupush mekard. Troskizm chun yak navi menshevizm dar RSDRP ibtidoi asri 20 ba vujud omad. Troskizm nomi khudro az nomi ideolog va peshvoi in jarayon L. D. Troskiy (Bronshteyn, 1879—1940) giriftaast. Reshahoi nazariyavii troskizm materializmi mekhaniki, volyuntarizm va gayra bud. Asosi metodologii Troskiyro subektivizm tashkil medihad, ki on umuman ba jahonbinii maydaburjuazi khos ast. Talimoti Troskiy az rui hamai masalahoi asosii strategiya va taktikai harakati korgari ba leninizm mukholif bud: Troskiy az soli 1903 zarurati vujud doshtani partiyai proletarii tipi navro inkor menamud; solhoi 1905—07 ideyai K. Marksro dar borai Revolyutsiya permanenti nodurust tabir karda, «nazariyai revolyusiyai permanenti»-i khudro ba miyon guzosht va onro ba talimoti lenini dar borai gegemoniyai proletariat dar revolyutsiyai burjuazi-demokrati, dar borai ba revolyutsiyai sosialisti sabzida rasidani revolyutsiyai burjuazi-demokrati muqobil mond. Troskiychiyon revolyusioni budani ommai dehqonon, qobiliyati bo dehqonon ittifoqi mustahkam muqarrar karda tavonistani proletariatro inkor mekardand, vazifahoi burjuazi-demokratii revolyutsiyai yakumi rusro rad menamudand va ideyai volyuntaristii dar natijai revolyutsiyai burjuaziyu demokrati barpo namudani diktaturai proletariatro ba miyon meguzoshtand. Troskiychiyon inkishofi prosessi revalyusioni, taqdiri revolyutsiyai sosialistiro dar har yak mamlakat bo galabai revolyutsiyai jahoni vobasta namuda, davo mekardand, ki sinfi korgari Rossiya be dastgirii davlagii proletariati Evropa dar sari hokimiyat istoda nametavonad. Dar davrai reaksiyai solhoi 1907—10 troskizm yak navi likvidatorchiyon bud. Soli 1912 troskiychiyon chun «muttahidkunandagoni partiya» baromad karda, bloki avgustii ziddipartiyaviro tashkil kardand. Badi Revolyutsiyai Oktyabr troskiychiyon davo mekardand, ki agar dar vaqthoi nazdik dar mamlakathoi digari Evropa revolyutsiyai sosialisti nashavad va Hokimiyati Soveti az tarafi proletariati Garb «kumaki bevositai davlati» nagirad, galabai revolyusiya der namepoyad va Hokimiyati Soveti hatman nobud meshavad. Troskichiyon ba Sulhi Brest (1918) ham muqobil baromadand.
«V. I. Lenin va partiya mohiyati taslimkoronai aqidaho va platformai amalii Troskizmro muntazam fosh mekardand. Troskizm dar sezdhoi 7, 10, 13, 14-umi partiya va konferensiyahoi 13, 14, 15-umi partiya, dar yak qator plenumhoi Komiteti Markazi va Komissiyai markazii nazorati partiya mahkum karda shud. Az soli 1928 Troskizm hamchun jarayoni siyosi dar VKI(b) barham doda shud. Badi Sezdi 15-umi VKP(b) yak qismi troskiychiyon muborizai ziddi siyosati partiya va Interiasionali Kommunistiro davom dodand. Soli 1929 Troskiy baroi faoliyati ziddisovetiash az SSSR ronda shuda, soli 1932 az huquqi grajdanii soveti mahrum karda shud. Dar solhoi Jangi duyumi jahoni (1939— 45) troskiychiyon muqobili tashkil namudani koalisiyai ziddigitleri budand, kharakteri ozodikhohona va ziddifashistii jangro inkor karda, in jangro az har du tarafi jangkunandagon jangi imperialisti meshumurdand. Holo ham guruhhoi troskiychiyon dar yak qator mamlakatho (Argentina, Boliviya, Belgiya, Britaniyai Kabir, Italiya, ShMA, RFG, Fransiya, Yaponiya va GAYRA) mavjudand.