Malumoti ohirin
Home / Madaniyat va Sanat / «SAMAKI AYYOR»

«SAMAKI AYYOR»

«SAMAKI AYYOR» – yak namunai osori nasri omiyonai fors-tojik ast, ki tavassuti qissakhonon az rivoyathoi parokanda ba miyon omadaast. Dar matn rovii asar Sadaqa ibni Abulqosimi Sherozi nomida shudaast. Az 20. 6. 1189 ogoz karda, Faromurz ibni Khudodod ibni Abdullohi Arjoni ba kitobati on pardokhtaast.
«Samaki ayyor» az dil bastani shohzodai Halab Khurshedshoh ba Mahparii dukhtari fagfuri Chin, ba Chin rasidanu bo u payvastann Samaki ayyoru Shagoli Pilzur ogoz yofta, rafta- rafta dahho personajhoi faol va mojarohoi tuloniyu shurangezro faro megirad.

samak

Dar partavi in mojaroho masalahoi muhimi siyosivu ijtimoi va falsafivu ruzgorii za¬moni paydoishi doston mavridi muhokima qaror giriftaast. Qahramononi asosii asar Samaki ayyor, Sha¬goli Pulzur, Ruzafzun, Khurshedshoh, Farrukhruz va digar pahlavononu javonmardon, zanon, shohonu vazironand. Asli maqsadi guyandai doston, goyai ijtimoi va ahamiyati badeivu estetikii «Samaki ayyor», ki himoyai insofu adolat va dustiyu rafoqati bay¬ni odamon ast, ba vositai obrazi javonmardonu ayyoron, shohoni dodgustaru vazironi khiradmand ifoda shudaast. Tavassuti obrazhoi Marzbonshohu Armanshoh, fagfuri Chin va shohoni digar, vaziron — Homon, Shahron, Mehron va digaron masalahoi davlatdori, ahlu dod ba andozai kofi halli kheshro yoftaand. Javonmardonu ayyorpeshagon daleru gustokh, rostqavlu botadbir va daqiqatparvaru adolatkhoh buda, ba muqobili badi, riyokori, zishti dalerona nabard mekunand. Girehbandi syujeti «Samaki ayyor» ishqi poki insonist. Nakhust Khurshedshoh bo yorii Samak dar rozi ishqi Mahpari nabard mekunad. Pas az margi Mahpari mojaroho dar girdi Abondukht ba miyon meoyand. Pas pisari Khurshedshohu Abondukht Farrukhruz ba Gulbui Gulrukh dil mebandad va bad ba Chigilmoh. Taloshi shohzodagon dar rohi ishq baroi ayyoron, ki hadafi asosi az ofaridani doston sitoishi kornomahoi onon ast, maydoni farokhi kornamoi mekushoyad. Dar nihodi «Samaki ayyor» nekutarin pindorhoi mardumi oddi guzoshta shudaand. Hama nektarin orzuhoi insonii khosi mardumi oddi dar mafhumi «javonmardi» faroham omadaand. Dar «Samaki ayyor» zan mavqei khos dorad. Onho ham pahlavonu daler, ham vafodoru pokand; dar dushvortarin lahzahoi zindagi, dar zeri khatari marg, dar torikii zindonho hamchunon bovafo memonand. «Samaki ayyor» asari doroi tasvirhoi murakkabi psikhologist. Andeshavari, dialogu monologhoi botini khususiyati muhimi qahramononi «Samaki ayyor» ast. «Samaki ayyor» yak romani mukammal buda, doroi syujeti murakkab, kompozitsiyai nisbatan mustahkam, silsilai qahramononi musbatu manfi, konflikt, rivoji voqiaho va tasviri manzarahoi dilfirebi tabiat meboshad. Zanjirai syujeti asar to raft pech khurda, diqqati khonandaro payvasta ba khud mekashad. «Samaki ayyor» bo khususiyathoi badeivu zaboni shevo va tarzi bayon arzishi buzurg dorad. On ganjinai buzurgi zaboni guftuguii asrhoi 11—12 buda, nafosatu zarofati zaboni guftuguii khalqro nigoh doshtaast.
Yagona dastnavisi nopurrai «Samaki ayyor» dar kitobkhonai Bodleani Oksford (Angliya) nigoh doshta meshavad, ki az se jild iborat buda, dar jild du juz dorad. Solhoi 1960—1965 olimi eroni Parviz Notili Khonlari dar asosi in dastnavis chahor jildi «Samaki ayyor»-ro ba chop rasond. Dar miyoni jildhoi 2 va 3 «Samaki ayyor» ba andozai yak jildi digar nobud shudaast. Nimai in jildi mafqud dar tarjumai turkii Habibulloh nom qissakhon boqi monda, dastrasi muhaqqiqon gardidaast. In bozyoftro niz Khonlari dar tarjumai forsii Rizo Said Husayni chun jildi 3 asar ba chop rasond. «Samaki ayyor» az rui chopi Khonlari ba alifboi imruzai tojiki dar 7 jild intishor yoft.
Nashr: Samaki ayyor, j-khoi 1—7, D., 1967—85.
Ad.: Salimov Yu., «Samaki ayyor» az nasri rivoyatii forsu tojik», dar kit.: «Samaki ayyor», j. 1, D., 1967; h amon muall.. Nasri rivoyatii forsu tojik D.. 1971; Ch i l l a e v Q.. «Padrud bosh, Samak»,- dar kit.: «Samaki ayyor», N. 7, D., 1985;
Q. Chillaev.

Инчунин кобед

SATO

SATO, asbobi musiqii torist, ki bo kamoncha menavozand. Sato dar bayni tojikoi, uzbekho, eroniyon, afgonho …