RADIOLOGIYa

RADIOLOGIYa (az radio… va logiya), ilmest dar borai istifodai shuoafkanii ionizatsiyakunanda dar tib va khojagii khalq. Radiologiya chun ilmi mustaqil barobari kashfi shuohoi rentgeni (1895) va hodisai radioaktivi (1896) ba vujud omad. Barobari kashfi radioaktiviyati suni va hosil karda shudani avvalin elementhoi radioaktivii suni doirai kori Radiologiya boz ham vasetar gardid. Dar amaliyai tib fosfor (³²R) kobalt (“So), natriy (²⁴Na), yod (¹³¹1), stronsiy (⁸⁹Sr, ⁹⁰Sr), ittriy (⁹⁰Y), tillo (¹⁹⁸Au) va digar alementhoi radioaktiviro vase ba kor meburdagi shudand. Usulhoi navi kyuriterapiya, tashkhisi radioizotopi va gayra ba vujud omadand. Radiologiyai hozira az usulhoi radioterapiyai distansioni bo yorii gamma — jihoahoi muqtadir, betatroih, usulhoi muolija bo proton, neyt­ron, mezon va gayra istifoda mebarad. Taraqqiyoti Radiologiya ba komyobihoi fizi­ka, khimiya, tekhnika va biologiya vo­basta ast. Padiologiyai hozira ba faslhoi zerin judo meshavad: muolija bo shuo; tashkhis ba vositai shuo (tashkhisi rentgeni va radioizotopi); gigienai radiatsioni (tasi­ri shuoafkanii ionizatsiyakunanda ba odam, tadbirhoi az moddahoi ra­dioaktiv muhofizat kardani muhiti beruna); radiobiologiya (omukhtani tasiri shuohoi ionizatsiyakunanda ba jonvaroni zinda, ba jamoat va muhiti zindagonii onho); dozimetriya va radiotekhnika.

Dar rivoju ravnaqi Radiologiya khizmati olimoni soveti D. F. Reshetilo, D. T. Budilov, S. R. Frenkel, B. A. Arkhangelskiy, A. E. Prozorov va digar khele kalon ast. Oid ba muassisahoi asosi va nashriyahoi davrii  Radiologiya. nig. Rentgenologiya.

Dar Tojikiston shuohoi ionizatsiyakunanda (rentgeni)-ro avvalin marotiba soli 1929 dar bemorkhonai klinikii respublikavi (hozira kasalkhonai shahrii № 1, shahri Dushanbe) ba kor burdaand. Az soli 1935 rentgenoterapiyai baze bemorihoi pusti cap ogoz yoft. Az soli 1963 Dispapseri onkologii respublikavi markazi istifodai shuohoi ionizatsiyakunanda dar Tojikiston ba shumor meravad. Radiologiya dar halli problemahoi fiziologiya va patologiyai odam, inchunin nigahdorii tandurusti roli muhim bozid.

Ad,: Pereslegnn II. A., Sar­kisyan Yu. X., Klinicheskaya radiologiya, M., 1973; M u kh i t dm n o v B. N, Ra­dioizotopnaya diagnostika zabolevaniy predstatelnoy jelezi i pryamoy kish­ki, D., 1975. B. N. Muhiddinov