Petrarka (Retrarsa) Franchesko (20. 7. 1304, Aresso —19. 7. 1374, Arkua, nazdi Paduya), shoiri italiyavi. Az oilai notarius. Dar Unstituthoi Monpele (1316), Bolonya (1320) ilmi huquqro omukhtaast. Petrarka saromadi madaniyati gumanistii davrai Ehyo boshad ham, ejodiyotash az tasiri maylu raviyaho, prinsiphoi akhloqii asrimiyonagi ori nest. Inson va mayli u ba ozodi mavzui asosii ejodiyoti Petrarka meboshad. Aqidahoi falsafi, siyosi va estetikii Petrarka dar risolahoi «Bezori az olam» (1342— 1343), «Olami tanhoi» (1346—1366), «Dar borai johilii khudam va digaron (1367—1370), «Maktub ba naslho» (1374) va gayra ifoda yoftaand. Petrarka murattib va tafsirkunandai dastnavishoi shoironi Rimi Qadim bud.
Baze asarhoi badeii u («Afrika», 1339—1342) va gayra ba zaboni lotini navishta shudaand. Vale shoir beshtar bo lirikai ishqi va siyosiash, ki ba zaboni italiyavi ejod karda bud, shuhratmand gasht («Italiyai man», «Ruhi oli» va gayra). Asarhoi ba Laura (zane, ki soli 1327 Petrarka bo u dar kaliso vokhurda budaast) bakhshidai Petrarka: «Dar vasfi Madonna Laura», «Dar vafoti Madonna Laura» (sonetaho, kansonaho, madrigalho va gayra) dar ejodiyoti u mavqei khos dorand.
Dostoni ramzii «Tantanal zafar» (1354) niz ba Laura bakhshida shudaast. Petrarka dar tarikhi nazmi Evropa avvalin shakhsest, ki lirikaro az tasiri mazmunhoi dini va ramziyu sharti ozod karda, ba vasfi ishqi dunyavi pardokht. Lirikai Petrarka ba inkishofi nazmi Evropa tasiri buzurg rasonidaast. Peirarka dar barobari Dante va J. Bokachcho yake ae asosguzoroni zaboni italiyavi ba shumor meravad.
Os.: Izbrannoe, M., 1074.
Ad.: Khlodovskiy R. I., F. Petrarka. Poeaml gumanizma. M., 1074.