Partiyai Kommunistii Ispaniya

Partiyai Kommunistii Ispaniya (PKI), 15 apreli 1920 dar sharoiti boloravii harakati revolyutsioni (dar zeri tasiri Revolyutsiyai Oktyabr) az tarafi Assambleyai millii Federasiyai javononi sotsialistii  Ispaniya tahti unvoni Partiyai Kommunistii  Ispaniya barpo karda shud. Badi tasis ba Internasionali Kommunisti hamroh shud. Tashkili Partiyai Kommunistii Ispaniya PKI judoshaviro dar safi Partiyai sotsialistii korgarii Is­paniya (PSKI) tezonid. Apreli 1921 vakiloni chapi Sezdi favqulodai Partiyai sotsialistii korgarii Is­paniya PSKI tasisi Partiyai Kommunistii  korgarii Ispaniya (PKKI) -ro elon namudand. Noyabri 1921 dar Mad­rid dar konferensiyai har du par­tiyai kommunisti partiyai  yagona — Partiyai Kommunistii  Ispaniya PKI barpo karda shud. Marti 1922 Sezdi 1-umi partiya cham omad, ki on siyosati fronti yagonaro bo mehnatkashon — azoyoni Ittifoqi umumii  mehnatkashon (IUM) va anarkhiston maqul donist.

Badi on ki sentyabri 1923 dar mamlakat diktaturai harbii general Primo de Rivaro barqaror gardid. Partiyai Kommunistii  Ispaniya PKI majbur shud ba pinhonkori guzarad. Dar vaziyati navi badi sarnagunshavii monarkhiya (14 apreli 1931), ki ba Revolyutsiyai solhoi 1931—39 ibtido guzosht dar nazdi partiyai nav az (pinhonkori baromada vazifai ziddi muboriza bo sektantchigi meistod. Partiyai Kommunistii  Ispaniya PKI bo rokhbarii Khose Dias (solhoi 1932—42 kotibi generalki Partiyai Kommunistii  Ispaniya PKI), Dolores Ibarruri va digar, ki dar Sezdi 4-umi Partiyai Kommunistii  Ispaniya PKI ba hayati Komiteti Markazi intikhob gardidand, dere naguzashta ba yake az quvvahoi bonufuzi siyosii mamlakat tabdil yoft.

Partiyai Kommunistii  Ispaniya PKI taklif kard, ki fronti vasei ziddifashisti ba vujud ovarda shavad. Yanvari 1936 bo tashabbusi Partiyai Kommunistii  Ispaniya PKI par­tiyahoi kommunisti, sotsialitsi va respublikavi Fronta khalqi tashkil namudand, ki on dar intikhoboti par­lament 16 fevrali 1936 bar bloki par­tiyavii monarkhisti va klerikali— fashisti galaba kard. Dar davrai Jangi milliyu revolyutsionii solhoi 1936—39 Partiyai Kommunistii  Ispaniya PKI tashkilotchii asosii zarbai khalqi ispan ba isyoni harbiyu fashisti bud. Dar davrai Jangi milliyu revolyutsioni shumorai azoyoni Partiyai Kommunistii  Ispaniya PKI ba 300 hazor rasid. Badi maglubiyati respublika (marti 1939) va dar Ispaniya barqaror gardidani diktaturai Franko Partiyai Kommunistii  Ispaniya PKI dar sharoiti dushvori pinhonkori va jazodihihoi berahmona safi khudro az nav sokht.

Dar davrai Jangi duyumi jahoni (1939—45) Partiyai Kommunistii  Ispaniya PKI kushish namud, ki Ispaniya az tarafm Germaniya ba jang dokhil nashavad va ba vusati harakati partizani dar mamlakat madad rasond. Badi tamom shudani Jangi duyumi jahoni Partiyai Kommunistii  Ispaniya PKI ba kor karda baromadani taktikai nav shuru namud, ki on dar sharoiti navi siyosi ba ham payvastani shaklhoi muborizai legali va gayrilegaliro peshbini mekard. Partiyai Kommunistii  Ispaniya PKI az muborizai partizani, chun shakli muborizai ba vaziyati nav nomuvofiq dast kashida, ba baromadhoi kaloni ommavi, ki bar ziddi diktaturai fran­kisti baroi ba dast ovardani istiqloliyati haqiqii milli  na barham zadani bazahoi amerikoi dar territoriyai Ispaniya nigironida shuda budand, rohbari kard. Noyabri 1954 Sezdi 3-umi Partiyai Kommunistii  Ispaniya PKI jam omad, ki on «Pro­grammai Partiyai Kommunistii Is­paniya dar muboriza baroi istiqloliyat va demokratikunonii Ispaniya, baroi qatiyan behtar namudani sha­roiti zindagii khalqi ispanro qabul kard.

Dar Programmam navi Partiyai Kommunistii  Ispaniya PKI du davrai revolyutsiyai Ispaniya—de­mokrati va sotsialisti nishon doda shudaast, inchunin takid karda shudaast, ki Partiyai Kommunistii  Ispaniya PKI nest kardani diktaturai Franko va toza kardani rohi taraqkiyoti demokratii mamlakatro vazifai avvalini khud mehisobad. Sezdi 6-umi Partiyai Kommunistii  Ispaniya PKI (yanv. 1960) ba tarafdorni huquqi khalqhoi Kata­loniya, Mamlakati Baskho va Galisiya ba avtonomiyai milli fikr bayon kard va ozodii vichdon, dinu oin va az davlat judo kardani kalisoro talab kard. Partiyai Kommunistii  Ispaniya PKI dar tashkili shaklhoi gunoguni harakati ziddifrankisti (korpartiho, namoishho va gayra) faolona ishtirok namuda, revolyutsiyai osoishtai demokratiro tarafdori me­kard va dar barobari on rohi gayri osoishtaro niz (dar surati zaruri) inkor namekard.

Badi margi Franko (noyabri 1975) mamlakat ba davrai ozodshavi az boqimondahoi fashisti dokhil shud. Apreli 1978 dar Madrid Sezdi 9-umi Partiyai Kommunistii  Ispaniya PKI barpo gardid, km on avvalin sezdi legali (az 1932) dar Ispa­niya bud. Sezd Ustavi navi partiyaro qabul namud; organhoi rohbarikunandai Partiyai Kommunistii  Ispaniya PKI-ro intikhob kard. Dar huchjathoi sezd Partiyai Kommunistii  Ispaniya PKI «partiyai marksisti, revolyutsioni va demok­rati elon karda shud. Muvofiqi Ustavi nav Partiyai Kommunistii  Ispaniya PKI -az rui prinsipi sentralizmi demokrati sokhta meshavad.

Organi olii Partiyai Kommunistii  Ispaniya PKI — sezdi par­tiya, dar fosilai bayni sezdho — Komiteti Markazi, ki az hayati on Komiteti ij- roiya, Komissiyai doimi va Kotibot intikhob megardad. Hayati vakiloni Partiyai Kommunistii  Ispaniya PKI dar hamai sezdhoi badi jan­gii KPSS, Majlishoi baynalkhalqii partiyahoi kommunisti va korgarii solhoi 1957, 1960, 1969 ishtirok kar­dand. Raisi Partiyai Kommunistii  Ispaniya PKI — D. Ibarruri, kotibi generalii Partiyai Kommunistii  Ispaniya PKI—X Iglesmas. Organi markazii Partiyai Kommunistii  Ispaniya PKI — «Muido Obrero», organi nazarnyavii Partiyai Kommunistii  Ispaniya PKI — jurnali«Nuastra bayadera».