Parlamentarizm, yak tartibi khosi az tarafi burjuaziya idora kardani jamiyat. Dar Parlamentarizm vazifai organhoi qonunguzor va ijroiya aniq taqsim shuda, organi qonunguzor, yane parlament nisbat ba digar organhoi davlati bartari dorad. Dar Pralamentarizm hukumatro parlament tashkil doda, on dar nazdi parlament javobgar ast. Yane Parlamentarizm dar mekhanizmi hokimiyati davlati va idorakuni zohiran ifodai mavqei asosi doshtani organi intikhobotist.
Parlamentarizm ba davrai kapitalizmi tomonopolisti khos ast. Tavassuti on burjuaziya imkon dosht, ki rohbarii siyosii khudro ba vositai organi intikhobi — parlament, ki muassisai namoyandagii khamai sinfhoi khukmron ast, tatbiq namoyad. Asri 19 davrai inkishofi Parlamentarizm bud. Burjuaziyai golib asosan mekushid, ki ba vositai muassisahoi namoyandagi khukm ronad. Vale bo tabdili kapitalizmi sanoati ba kapitalizmi agonopolisti maqomi organhoi ijroyal mustaqkam shuda, martabai parlament past va doirai hukuqhoi on makhdud gasht; demokratiyam parlament to raft ba tarzi idorakunii avtoritari va oligarkhi ivaz meshud.
Tanho bo in roh hokimiyati ijroiya ba muqobili amiq shudani muborizai sinfi va mustaqiliyati siyosii sinfi korgar muboriza burda, manfiathoi burjuaziyaro hifz karda metavonist. Dar davlathoi hozirai burjuazi Parlamentarizm ba krizis duchor gardidaast. Hukumathoi bur- juazi aksar vazifai parlamentho, az jumla vazifai qonunguzoriro niz ba tasarrufi khud darovardaand. In hol chunin mano dorad, ki muhokimai masalahoi siyosati hukumat dar parlament sokhta ast. Aksaran parlament ba khukumat nobovari izhor menamoyad. Hukumat dar javob parlamentro parokanda namuda, guzaronidani intikhoboti navro zlon mekunad. Hamin tariq, sokhta budani «masuliyati» hukumat oshkor meshavad.
Dar aksari mamlakathoe, ki sistemai dupartiyavi jorist, krizisi Parlamentarizm boisi muttafiq shudani partiyahoi burjuazi megardad. In partiyaho ba on mekushidand, ki hukumat dar parlament aksariyatro tashkil dikhad va qarorhoi khudro zuran ba oppozisiya bor kunad.
Quvvahoi taraqqiparvari mamlakathoi kapitalisti, az jumla kommuniston va partiyahoi korgari baroi nigoh doshtani muassisahoi demokratiyai parlamenti subotkorona muboriza mebarand. Partiyahoi kommunistii mamlakathoi kapitalisti dar programmahoi khud imkoniyatero asosnok namudaand, ki dar sharoiti muayyan bo rohi parlamenti ba aksariyat noil gashtan, ba tavri osoishta ba sotsializm guzashtan va parlamentro dar az nav sozii sotsialisti istifoda namudan mumkin ast. Ba in tavassuti inkishofi khamajonibai muborizai sinfii gayriparlamentii mehnatkashon muvaffaq shuda metavonand.