PRINSIPHOI DIDAKTIKI

PRINSIPHOI DIDAKTIKI, prinsiphoe, ki mazmun, shaklhoi tashkili va metodhoi korhoi talimii maktabro muvofiqi maqsadi umumii tarbiya va qonuniyathoi prosessi talim muayyan mekunand. Talimoti Ya. A. Komenskiy, K. D. Ushinskiy, A. Disterveg va pedagoghoi digarro olimoni soveti M. A. Danilov, B. P. Esipov, I. T. Ogorodnikov, M. N. Skatkin az nuqtai nazari tanqidi omukhta, vazifahoi talimu tarbiya, qonuniyathoi protsessi talim, khususiyat­hoi psikhologii bachaho, tajribahoi pedagogi va Prinsiphoi didaktikiro chunin tavsif kardaand: ilmi budani talim, kharaktori tarbiyavii talim, ayoniyat, shuurnoki va faoliyat dar talim, mustahkam azkhudkunii donish, dastras budani talim, munosibati fardi bo khonandagon, mavridi talimi kollektivona dar sinf, aloqamandii nazariya bo amaliya.

Prinsipi ilmii talim az na­zariyai marifati marksisti-lenini, ki olamro darkshavanda va dar harakat medonad, ba miyon meoyad.

Dar kitobhoi darsi va programmahoi talimi ba tahrifi fakthoi ilmi, chunon ki dar maktabhoi burjuazi joy dorand, roh doda name­shavad. Hamai fanho va metodhoi talimi na tanho ba maqsadi ta­lim, inchunin ba maqsadi tarbiya niz khizmat mekunand. Bachaho dar jarayoni talim dar ruhi kommu­niste tarbiya doda meshavand. Chunon ki K. D. Ushinskyy meguyad, «tabiati bacha» talimi ayoniro talab mekunad. Vositahoi ayonii talim asosan 3 namud dorand: shifohi, ashyoi va tasviri. Talimi ayoni khonandagonro shavqmand namuda, ba purra az khud kardani donish va faoliyati amalii onho imkoniyat medihad. Prinsipi shuurnoki va faolona dar talim talab mekunad: a) ba omuzish boshuurona va faolona munosibat kardani khonanda; b) fahmidani materiale ta­lim va onro ba vositai nutq ifo­da kardan; v) ejodkorona amal kar­dani khonanda; g) boshuurona dar amal istifoda burdani donish. Vazifahoi tarbiya ham shuurnoki va faoliyat talab mekunand. Prinsi­pi mustahkam azkhudkunii donish az vazifahoi tarbiyai kommunisti ba miyon meoyad. Prinsipi dastras bu­dani talim zarur meshumorad, ki mazmuni talim va vositahoi kori talimi boyad ba khonandagon fahmo va ba qobiliyati onho muvofiq boshad. Vay talab mekunad, ki dar talim paydarhamii az oson ba dushvor, az malum ba nomalum, az sodda ba murakkab guzashtan rioya karda shavad. Prinsipi ba hisobgirii khususiyathoi fardi az muallim talab mekunad, ki dar prosessi talimi kollektivona khu­susiyathoi fardii dar yak khonandaro niz ba hisob girad. Prin­sipi aloqamandii nazariya bo ama­liya khonandagonro vodor mekunad, ki donishi nazariyavii khudro dar amal tadbiq karda tavonand.

Ad.: Osnovi didaktiki, M.,          1967;

Zaymov L. V., Didaktika i jizn, M.,           1968; Didaktika sredney shkoli, M., 1975.

A. S. Shepilova.