POZITIVIZM

POZITIVIZM (fransavi positivisme—az lotini positivus — musbat), yak raviyai falsafai burjuazist, ki faqat natijai tahqiqoti ilmhoi konkretiro donishi asli (pozitivi) medonad; bino ba Pozitivizm, ilm muhtoji yagon falsafae nest va zotan khudash ba khudash falsafa ast. Jihathoi asosii Pozitivizm fenomenalizm (vazifai ilmro az tavsifi hodisot iborat donistan) va maylest ba idealizmi subektivi.

Pozitivizm hamchun jarayoni makhsusi falsafi solhoi 30 asri 19 tashakkul yoftaast (asosguzorash O. Kont ast, ki khudi istilohi Pozitivizm ba qalami u toalluq dorad). Ammo ba Pozitivizm unsurhoi materializmi ilmiyu tabiatshinosi niz mansub ast. Kont ba maorifparvaroni asri 18 fransavi payravi karda, ba inkishofi beintiho qobil budani ilm izhori bovari namuda bud.

Pozitivizm ba metodologiyai ilmhoi tabiatshshyusiyu jamiyatshinosi (khususan nimai duyumi asri 19), az jumla sotsiologiya, huquq, iqtisodi siyosi, istoriografiya, adabiyotshinosi va gayra tasiri ziyod rasond.

Pozitivizm az se marhilai inkishofi tarikhi guzashtaast: Pozitivizmi klassiki, ki dar asri 19 (namoyandagonash Kont, Littre, Virubov, Spenser) paydo shuda, dar natijai progressi donishhoi tabbiyu ilmi nufuzi khudro az dast dodaast: Pozitivizmi empiriokrititsizm yo makhizm, ki dar asri 19—20 dar davrai inqilob dar ilmhoi tabiatshinosi ba vujud omadaast. Pozitivizmi makhisti vazifai falsafaro dar ba vujud ovardani nazariyai marifati ilmi medonad, ki reshahoi goyavii on az idealizmi subektivii J. Berkli va D. Yum gizo giriftaast. Minbad in raviya inkishof yofta, dar solhoi 20 ba neopozitivizm tabdil meyobad, ki on zotan marhilai seyumi pozitiviziro tapshil medihad.

Ad.: L e n i n V. I., Materializm va empiriokrititsizm. As., j. 14; Nvr- s k i y I. S._g Ocherki po istorii pozitivizma, M., 1960; K o n I. S., Pozitivizm v sotsiologii, L., 1964.