Malumoti ohirin
Home / Madaniyat va Sanat / Nuzhatnomai aloi

Nuzhatnomai aloi

«Nuzhatnomai aloi»  (nomai tafarruj baroi Alouddavla), asari ensiklopedi, talifi Shohmardon ibni Abulkhayr, ki dar Astarobod talif shudaast. In asar az ilmhoi davri khud, pesh az hama ilmhoi tabiiyu tarikh bahs mekunad. Mundarijai on chunin ast: tabiati inson va anatomiyai vay, hayvonot, nabotot, fuluzzot va madaniyot, chor unsuri tabiat, riyoziyot, hayat, mantiq, nujum, tabiri khob, inchunin zikri qarib 40 peshavu hunar, zikri asbobhoi ruzgor, asbobhoi musiqi va gayra.

Baze qismho donishhoi amaliro dar bar megirand, chu­nonchi tarzi muboriza bo hasharoti zararrasonandai kishtu ziroat, payvand kardani darakhtoni mevador, peshgui kardani havo va alomatho va hodisahoi tabii; daf kardani dog va lakka dar libos va ashyoi di- gar, tasviri nishon dodani nayrangho (fokusho) va gayra. In asar barobari ilmhoi tabii, baze malumoti tarii va oid ba tarikhi madaniyat niz dorad. Az jumla, sharhi mukhtasari rivoyathoi kahramonii Eron, ki az tarzi tahriri Firdavsi farq mekunad (masalan, kornomai Ogush — pi­sari Vikhozoni Daylami, ki ba «Shohnoma» dokhil nashudaast).

Dar in kitob mahazhoi ba ilmi hozira nomalum niz mavjudais, masalan, «Gurdnoma»-i Rustami Lorijoni, ki guyo voqeahoro az Kayumars to podshohii Shamsuddavla Abutohir volii Hamadon faro megiriftaast. In asar yake az avvalin doiratulmaorifhoi forsi-tojiki buda, ba­roi ilmi hozira ahamiyati favquloda dorad.

Shohmardon ibni Abulkhayr ba zaboni arabi doiratulmaorifi tabiiyu tarikhiro talif namuda, bad onro islohu takmil doda, ba zaboni forsi-tojiki gardonida, ba marzboni Daylam — Alouddavla Abukalanjar Garshosi ibni Ali ibni Faromurz ibni Alouddavla Muhammad ibni Dushmanziyor — lanjumin va okhirin namoyandai oli (sulolai) Kokuya, ki okhirhoi asri XI va avvali asri XII hokimi shahri Yazd bud, taqdim kardaast.

Soli talifi in asar malum nabud, faqat soli 1958 professor A. N. Bol­direv onro muayyan kard. Dar «Nuzhatnomai Aloi» baze malumot dar borai Ibni Sino va «Donishnoma»-ni u niz hast. Shumorai dastnavishoi malumshudai «Nuzhatnomai Aloi» (dar ganjinahoi Evropa va Eron) bisyor kam ast.

Ad: Boldirev A. N. Muayyan namudani tarikhi talifi «Nuzhatnomai Aloi» az rui yak ruboii Rudaki, Majm.: Rudaki va zamoni u, Stalinoood, 1956.

Инчунин кобед

SATO

SATO, asbobi musiqii torist, ki bo kamoncha menavozand. Sato dar bayni tojikoi, uzbekho, eroniyon, afgonho …