Neyrokhirurgiya, ilmi klinikiest, ki nazariyayu amaliyai tashkhis va bo rohi jarrohi tabobat kardani bemorihoi sistemai asabro meomuzad. Neyrokhirurgiya sohahoi zerinro dar bar megirad: neyroonkologiya, neyrotravmatologiya, neyroangiologiya va gayra.
Neyrokhirurgiya chun ilmi mustaqil dar avvali asri 20 judo shud. Avvalin jarrohii neyrokhirurgi — trepanasiya (kushodani kosakhonai sar)-i odam hanuz dar asri sang guzaronida shuda bud. Ammo faqat okhiri asri 19 dar natijai istifodai aseptika, antiseptika va narkoz muntazam guzaronidani jarrohii neyrokhirurgi imkonpazir gardid. Neyrokhirurgiya dar nimai avvali asri 20 khele taraqqi kard. Dar in davrai taraqqiyoti Neyrokhirurgiya olimoni amerikoi X. Kushing. nemis V. Dandi va G. Olivekron, fransavi T. de Martel, rus V. M. Bekhterev va N. I. Burdenko sahmi bosazo guzoshtand. Dar SSSR barobari tasisi Instituthoi neyrokhirurgii Moskva, Leningrad va Kiev maktabii yagonan neyrokhirurgii soveti tashkil shud.
Soli 1957 Federatsiyai umumijahonii jamiyathoi neyrokhirurgi tashkil shud. ki on neyrokhirurghoi mamlakathoi gunogunro muttahid mekunad. Jamiyati umumiittifoqii neyrokhirurgho dar SSSR soli 1947 tashkil yoft. Masalakhoi Neyrokhirurgiya dar jurnali «Voprosi neyrokhirurgii» (az 1937) va nashriyahoi umumii tibbi nashr meyoband.
Taraqqiyoti Neyrokhirurgiya dar Tojikiston bo nomi asosguzori Neyrokhirurgi tojik 3. P. Khojaev vobasta ast. U avvalin shuda (1955) dar respublika omosi magzi sarro jarrohi kardaast. Holo dar respublika 2 shubai neyrokhirurgi dar naadi bemorkhonai klinikii shahrhoi Dushanbe va Leninobod amal mekunad. Kormandoni shubahoi neyrokhirurgii ba nimi 3. P. Khojaevi nazdi bemorkhonai klinikii respublikavii № 3 (Dushanbe) oid ba masalahoi neyrotravmatologiya tadqiqot mebarand. Jamiyati ilmii respublikavii neyrokhirurgho az soli 1979 amal mekunad.
Adabiyot: Mnogotomnoe rukovodstvo po khirurgii. tom 3 (kniga 1—2), tom 4, Moskva. 1963—68; Irger I. M., Neyrokhirurgiya. Moskva, 1971.