Navmustamlikadori, neokolonializm, sistemai munosibathoi nobarobari iqtisodi va siyosiest, ki davlathoi imperialisti nisbat ba mamlakathoi sohibikhtiyori ru ba taraqqi nihodai Osiyo, Afrika va Amerikai Lotini istifoda mebarand. Navmustamlikadori dar vaziyati navi baynalkhalqi davomi siyosati ananavii mustamlikadorii imperializm meboshad. Navmustamlikadori baroi istismor va ba imperializm tobe namudani khalqhoi ba istiqloliyati ijtimoiyu milli noilgashta istifoda meshavad. Dar mamlakathoi ru ba taraqqi nihoda asosi moddii Navmustamlikadoriro kapitali moliyavi va bankhoi davlathoi imperialisti tashkil medihand. Asosi ideologii on antikommunizm meboshad. Shikasti hukmronii bevositai mustamlikadori Navmustamlikadoriro hamchun sistema ba vujud ovardaast. Imperializmi ShMA takyagohi mustamlikadorii hozirazamon va rahnamoi asosii Navmustamlikadori meboshad. Navmustamlikadori kholo baroi tajsimoti navi iqtisodii jakhon muboriza mebarad. Navmustamlikadori baroi doirai istismori imperialistiro vase namudan kushish karda, ba inkishofi ozodona va rohi sotsializmro pesh giriftani mamlakathoi navi mustaqil khalal merasonad.
Mamlakatjoi chavone, ki rohi inkishofi sotsialistiro intikhob kar- daand, Navmustamlikadoriro rad namuda, bar ziddi maqsadhoi garaznoki imperializm chorahoi jiddiyu subotkorona meandeshand. Mamlakathoe, ki bo davlathoi imperialisti hamkori mekunand, boz ba zeri tasiri Navmustamlikadori memonand. Ba hayoti mamlakathoi javon roh yoftani kapitali monopoliyahoi khoriji, ba onho dar shakli qarz «yori» rasondan, davlathoi ru ba tarakki nihodaro ba blokhoi iqtisodiyu harbii imperialisti jalb namudan, yak mamlakatro bo digarash jang andokhtan va gayra shaklhoi zuhuri Navmustamlikadori meboshand. Lekin in manoero nadorad, ki imperializm az metodhoi peshinai “ananavi”-i mustam- likadori — fishori harbi, tajovuzi bevositai musallahona dast kashida boshad. Dar barobari mustamlika va nimmustamlikahoi peshinaro ba sifati manbai agrariyu ashyoi khomi iqtisodiyoti mamlakathoi mutarahhii kapitalistb nigoh doshtan, tamoyuli nav, yane mamlakathoi ru ba
taraqqi nihodaro ba «manbai istehsoli»-i khojagii kapitalisti tabdil dodan avj girifta istodaast.
Quvvahoi progressivii mamlakathoi Osiyo, Afrika va Amerikai Lotini ba muqobili hama guna shaklhoi Navmustamlikadori, pesh az hama, bar ziddi roh yoftani kapitali monopolisti ba hayoti jamiyatiashon muboriza mebarand. Onho dar rafti muborizai khud ba quvvahoi progressivii tamomi dunyo, pesh az hama, ba dastgirii hamatarafai mamlakathoi sistemai sotsializm takya menamoyand.
Solhoi 70 va khususan dar nimai duyumi on kharakathoi ozodikhohonai ziddiimperialistii khalqhoi Osiyo, Afrika, Amerikai Lotini va havzai Karib ba muvaffaqiyathoi kalon noil gardidaand. Muboriza ba muqobili siyosati Navmustamlikadori dar du samti asosi burda meshavad: 1) baroi mah- vi boqimondahoi mustamlikadoriyu najodparasti dar tamomi mamlakatho; 2) dar mamlakathoi istiqloliyati siyosi ba dast ovarda navsozihoi progressivii ijtimoiyu iqtisodi ba amal barovarda meshavad, ki onho ba siyosati Navmustamlikadori zarbai halokatovar mezanand. Soli 1980 ba in munosibat dar konferensiyai baynalkhalqii ilmi dar Berlin gufta shud: «dar solhoi 70-um dar ruznoma masala oid ba nest kardani tamomi istismori navmuotamlikadori ba miyon guzoshta shud».