Nagzak, chechak, 1) kasalii siroyatii shadidi virusi.
Dar odam Nagzak az zamonhoi qadim malum ast. Az soli 1796 ba muqobili Nagzak vaksina (moya) meguzaronand. Nagzak dar Rossiya az asrhoi 15—16 va dar Belorussiya az soli 1908 malum ast. Dar bisyor mamlakathoi Osiyo, Amerikai Janubi va Afrika vomekhurad.
Nagzak dar RSS Tojikiston chun digar respublikahoi barodari, solhoi 1935—36 barham doda shudaast. Odami bemor manbai asosii siroyat buda, virus az u ba vositai havo (chang, sulfa) va ashyo ba shakhsi solim meguzarad. Davrai inkubatsioni (nihoni)-i bemori 5—17 ruz. Harorati badan baland (39—40Selsiya) shuda, cap dard mekunad, zahroludii sakht ba amal meoyad va dar ruzi 4—5-um i bemori dar rui pusti badan, dast, poy, pardahoi luobii chashm, daruni dahonu bini donachaho paydo shuda, ba obilahoi fasodnok tabdil meyoband va sakht khorish mekunand. Obilaho badi 10—13 ruz khushk shuda, dar 20— 30 ruz merezand va dar joi onho dogi nagzak (chutur) boqi memonad. Dar holati vaznin budani bemori obilaho bo ham daromekhta dar bofta va uzvhoi gunogun khunravi ba amal meoyad, ki onro Nagzaki siyoh menomand. Aa 30 to 60% bemoron memirand. Bodi nagzak nobinoi, iltihobi shush va pardai on, magai cap, chashm, pardai dil va gayraro ba amal meorad.
M u o l i j a: istifodai gama-globulini makhsus, vositahon simptomali, antibiotikho, sulfonilamidho. Profilaktika: guzaronidani vaksina va chorajuihoi ziddi epidemi (muhofizati sanitarii sarhad, ieo- lyatsiyai bemoron, karantin, dezinseksiya).
Dar h a y v o n. Hayvonho niz kasalii Nagzakro az cap meguzaronand. Virus qobiliyati siroyatii khudro dar ogilhoi shamolnoras to 6 moh, dar davoi kushod va pashmi hayvonhoi kasal to 2 moh nigoh medorad. Davrai inkubatsioni 4—12 ruz. Obilahoi Nagzak ba tamomi azoi badani gusfandu buz va khuk pahn shuda, onhoro giriftori tablarza mekunad. Agar Nagzak faqat dar baze joyhoi badani hayvon (dar gov va asp) baroyad, kasali sabuk meguzarad. Nagzaki parrandaho dar shakli khannoqi va nazlavi meguzarad. 2) Nomi digari anba.
Adabiyot: Solovev V. D., Mastyukova Yu. N., Virus, vaksini i voprosi ospoprivivaniya, Moskva, 1961; Dubrovskiy S. V., Ospa i ospoprivivanie^ Moskva, 1964; Bardina L. I. (va digar). Rukovodstvo po veterinarnoy virusologii, Moskva, 1966; Burchaso P. N., Nikolaevskiy G. P., Naturalnaya ospa, Moskva, 1972.