MORFOLOGIYa

MORFOLOGIYa (az yun. morphe — namud. shakl, sokht va …logiya)_% yak juzi sistemai zaboni tabiist, ki tarzi sokhta shudan, darki manoi shaklhoi kalimahoi zabonro tamin menamoyad; yak qismi zabonshinosi (grammatika) meboshad, ki in juzi sistemai zabonro meomuzad. Morfogenez hamchun ilm az du fasl iborat ast: 1) fasli omuzishi kalimasozi, 2) fasli omuzishi tagayyuroti kalimaho. Morfogenez du khel meshavad: 1) Morfogenezi umumi 6 nazariyavi, 2) Morfogenezi khususi va yo tasviri (Morfogenezi zaboni alohida). Vazifai Morfogenezi umumi halli 4 masalai muhim ast: 1) tadqiqi nazariyai manohoi morfologi (kalimasozi va tagayyuroti shaklhoi kalima va ifo­dai onho dar zabonhoi gunogun); 2) tadqiqi rohho va vositahoi ba vujud omadani kalimahoi nav; 3) tadqiqi munosibathoi manoii bayni kalimaho; 4) tahiyai nazariyai umumii modelhoi (qolibhoi) morfolo­gi, ki dar asosi Morfogenezi khususi ba vujud omadaand; muqarrar kardani juzhoe, ki az onho kalima shakl giriftaast, taini qoidahoi morfologi va g. Vazifai Morfogenezi khususi dar asosi prinsiphoe, ki Morfogenezi umumi peshnihod mekunad, bokhtani modeli (qolibi) morfologii zabon, qonuni kardani vositahoi ba vujud ovardani manohoi garammatiki, tartibi qoidahoi zaboni alohida meboshad.

Ad.: Zaboni adabii hozirai tojik. Leksikologiya, fonetika va morfologiya, K. 1, D., 1973; Reformatskiy A. A., Vvedenie v yazikovedenie, 4 izd., M., 1967; Vinogradov V. V., Russkiy yazik. (Grammaticheskoe uchenie o slove), M., 1972; Kubryakova B. S., Osnovi morfologicheskogo analiza, M., 1974.

Kh.Huseynov.