مدنیت و صنعت

«سرو بوستان»1) آهنگ موسمی-مراسمی قدیمی، که نکیسای چنگی به مناسبت جشن نوروز ایجاد نموده است. 2) گو-شة سازی در شعبه‌های «نوروز خارا»، «نوروز بزرگ» و «نو-روز» («دوازده‌مکام»). «سرو بوستان» در قسمت خاتموی این شعبه‌ها برای تحریر قسمت سازی استفاده می‌شود. ا. رجب‌اف.

«سرباز»، سربازچه، سرباز، آهنگ خلقی تاجیکیست، که روح جنگاورانه و حربی دارد. «سرباز» در چِنکن 4/4-ا اصول دایرة «ساقی‌نامه» اجرا گردیده، ضربش قدمزنی جنگاورانة حربیان را افاده می‌کند. این آهنگ با سازهای یکّه و انسمبلهای گوناگون نواخته می‌شده است و یک نوع سرود نیز بوده است. بعضی آهنگهای «سرباز» با …

سربیت، بیت اوّل و آغاز سرود را گویند. سربیت یک یا دو و گاها چهار مصرع می‌شود. آن را در محلها سراواز، سرنقش، سرمنداغ و شیرازه هم می‌گویند. سربیت با نقرات رابطة قوی داشته، به سرود ترتیب، نظام و طنطنه می‌بخشد. سربیت را عادتاً سربیتخان می‌سراید، که باید آواز خوب …

«سروستان» ترانة قدیمییست، که در زمان ساسانیای باربد مروی، که به مناسبت جشن نوروز تصنیف نموده است. عاید به «سروستان* نظامی گنجوی در داستان «هوسرو و شیرین» چنین-آورده است؛ چ و گفتی، «نیمروز»~ مجلسفروز، خیرد بیهود بودی تا نیمة روز. چ و بر دستان «سرویاتان» گذشتی، سبا سالی به سروستان …

«سرو سیتا» 1) سرود باربد مروی، که به مناسبت جشن نوروز تصنیف نموده است. 2) یکی از شعبه‌های «هشتمقام». 3) گوشة موسیقی در ترکیب شعبه‌های «اشیران»، «پنجگاه» و آوازة «سلمک». «سرو سیتا» تا عصرهای 16-17 در عملیات موسیقی چون گوشة علی‌حده اجرا می‌شده است. اساساً، آن را در مقدّمة «پنجگاه»، …

«سرو سهی» آهنگ (ترانة) قدیمیست، که آن را در عهد ساسانیان باربد مروی تصنیف کرده است. «سرو سهی”به گروه ترانه‌های سلسلة «سرو» منسوب است.

سراخبار آغاز شعبة یکم قسم آوازی هر یک مقام «شش‌مقام ”. سراخبار هر یک مقام پام همان مقام را می‌گیرد: سراخبار س.-ا «بزروک»، سراخبار س.-ا «راست»، سراخبار س.-ا «نوا»، سراخبار «دوگاه»، سراخبار «سه‌گاه» و سراخبار «عراق». سیستم آهنگی و آوازی سراخباریها خیلی مرکّب بوده، از یکچند درآمد و اوجها عبارت …

سرفسانه، یکی از عنصرهای مخصوص اسلوبی افسانه‌های تاجیکی، پارچة آبرزناک و بدیعی، که از بیتهای وزن و قافیه‌دار، مسجّع ترکیب یافته، پیش از سرشوی سیوجیت افسانه می‌آید و تیز خوانده می‌شود. سرفسانه از سخن‌بازی، تصویر مبالغناک و پردبدبه و عجایب‌‌ و خنده‌آور رفتار و کردار آدمان، هیوا-نات، حشرات و غیره …

«سرانداز» 1) سرود مراسمی قدیمی، از تصنیفات نکیسای چنگی. «سرانداز» در عصرهای 9-10 معمول بوده، مردم بخارا آن را در جشن سده می‌سرایده‌اند. 2) شعبه‌ای در «هشتمقام». 3) گوشة سازی در داخل شعبه‌های «صبا» و «نو-روز خارا».

سرنگ، یک یوع اسباب موسیقی تاردار هندیست، که با کمانچه می‌نوازند. دسته‌اش کوتاه بوده، آن را از چوب می‌سازند. به روی کاسة درازرویش پوست می‌کشند. سرنگ 3-4 تار اساسی (یکتاش فلزی، دوتاش زه؛ در کوینته و کورته جور می‌شود) و 14-15 تار علاوگی منسوب به قطارآواز دیتانیکی (برای عکس صدا) …