ویلایت آلمه‌اتا

آلمه‌اتا، ولایت در قسم جنوب شرقی ریسپوبلیکة ساویتی سوسیالیستی قزاقستان. 10 مرته 1932 تشکیل شده است. مسادهت 104، 7 هزار کیلومتر2. اهالی‌اش 1765 هزار نفر (با اهالی شهر آلمه‌اتا، 1979). آلمه‌اتا به 11 ریان مأموری تقسیم شده، 4 شهر و 6 پاسیالکة تیپ شهر دارد. مرکزش-شهر آلم­تا.

            طبیعت. آلمه‌اتا را از ‘جنوب قطارکوههای شمال تیانشان، از شمال غرب کول بلخش، از شمال شرق دریای ال احاطه کرده‌اند. از شمال با ختایی هم‌سرحد است. تمام قسم شمال آن را همواری جنوبی هفترود اشغال کرده است. قسم جنوبیش را قطارکوههای بلندیشان تا 5000 متر: کیتمان، التاو پس ال و شاخه‌های شمالی التاو کنگیی فرا گرفته‌اند. اقلیم همواری قسم شمال آن کانتینینتی شدید، زمستانش نسبتاً خنک (ژانویه-9-10° سیلسیه) ، تابستانش گرم (تقریباً 24° سیلسیه). بارشات سالانه 110 ملّیمیتر. اقلیم دامنة کوهها نرم بوده، بارشات تا 500-600 ملّیمیتر می‌رسد. بارشات سا­لانة منطقة کوهی 700-1000 ملّیمیتر. دورة نشو 205-225 شباروز.

دریای یگانیه قسم شمال و شمال غربی ال بوده، آن به کول بلخش می‌ریزد. در قسم جنوب ولایت دریاها بسیارند: قسکلین، چرین، چلیک، تورگین، اسّیق، تپگر و غیره. در کوهها کولهای شیرین آب و چشمه‌های مینیرلی زیادند. عالم نباتات آلمه‌اتا گوناگون است. قسم همواری آلمه‌اتا از نیمبییابان و بیابان عبارت بوده، در آن یوشان، شوره، سکسوول می‌روید. در ساحل بلخش و دریاباد و وادی ال نه‌ای، مرغزار و رستنیهای گلافیتی، از جمله بیدزارها، در شورزمین و جایهایی، که خاک الّیوویلی و مرغزاری دارند، بتّه‌زارها وامیخورند.

در کوهها، از 600 متر بالا، دشختهای شواق و یوشاندار، در بلودیهای 800-4700 متر مرغزار و درختان سوزن‌برگ هستند. ه‌ا 1500-1700 متر با­لا منطقة مرغزارهای سوبلپی با جنگلهای آمیختة درختان سوزن‌برگ (کاج تیانشان، صنوبر، ار­چه) ، از 2800 متر بالا مرغزارهای الپی و بتّه‌زارها دچار می‌آیند. در بیابانها خایندگان زیادی (موش دشتی، موش غلّخور، زرگوش) هس­تند. از سومداران بز کوهی، خانگول، از درّندگان گرگ، روباه، قشکلداق، در دریاباد دریای ال گراز، سگ‌آبی، مار، سنگ‌پشت، کلت­کلاس و غیره موجودند. در کوهها پلنگ برفی، نیز وامیخورند. کو­ل بلخش و دریای ال زغاره‌ماهی، آکن، لیش، شیرماهی دارند. در التاو پس ال ممنوعگاه آل­مه‌اتا واقع است.

            اهالی. در ولایت قزاقها، روسها، اکراینها، ایغورها، کارییگیها، تاتارها و دیگر ملّتها زندگی می‌کنند. زیچی اهالی در 1 کیلومتر2 17، 2 نفر. شهرهای کلان: آلمه‌اتا، اس­سیق، „کپچغه‌ای، قسکیلین، تنگر.

            خواجگی. در ولایت در برابر خواجگی  قیشلاق، که در آن کشت زراعتهای آبی و چارواداری ییلاقی برتری دارند، ساحه‌های گوناگون صناعت هم رواج یافته‌اند.

            س ا ن آ ا ت. دیر آلمه‌اتا صناعتهای کار­کرد متال، ماشینسازی، سبک (با-فندگی، تریکاتجی، دوزندگی، چرم و پایفزال و غیره) ، خوراکواری (آردکشی، روغن، وینا، کانسیرو و غیره) ، کارکرد چوب، استحصال مصالح بناکاری ترقّی کرده‌اند. منبة انرژیتیکة ولایت: گاس-های آلم­تا. گاس-ا کپچغه‌ای در دریای ال و غیره. قسم اساسی کارخانه‌های صناعتی در شهر آلمه‌اتا جایگیرند.

            x آ ج ه گ ا ا  قیشلاق. نظر به کشتزارها چراگاهها بیشترند. زه-مینهای آلمه‌اتا اساساً آبیند. از غلّه‌دانه گندم، جو، سولی، ارزن، جوا-ریمکّه، شالی، لوبیا و زراعت خوراک چاروا کشت می‌کنند: (گندم بیشتر کاشته می‌شود). باغ و تاکپروری، آبچه‌کاری و زراعت پالیزی نیز مساحت زیادی را اشغال کر­ده‌اند. در ولایت سالی  1978 (به حساب هزار cap) 2910، 8 بز و گوسفند، 30، 1 گاو، 99، 8 خوک، 82، 5 اسپ، 2، 7 اشتر بود. در قسم شمال ولایت چارواداری ییلاقی (گوسفند گوشت و پشمده، اشتر) ترقّی کرده‌اسگ. در قد-قدّ دریای ال زمینهای آبی نیز هستند. در کوههای جنوب ولایت اسپ، گوسفند پشم و گوشتده و اشتر پرورش کرده می‌شود. در زمینهای للمی باشد، جه و گندم می‌کارند. از کول بلخش و دریای ال ماهی می‌گیرند. در کوههای نزدیکی شهر آلمه‌اتا کورارتها و بزه‌های توریستان واقع گردیده‌اند.

ن ا ق ل ا یا ت. طول راه آهن تقریباً 252 کیلومتر. راههای کلان ماشینگرد: آل­مه‌اتا-قسکیلین-فرونزی، آلمه‌اتا-تلغر-چلیک-نارینکول، آلمه‌اتا-ال-تلدیقورغان-سیمیپلتینسک-است-کمیناگارسک. کول بلخش و دیگر ال کشتی‌گردند. آلمه‌اتا مرکز راه هوایست.

ماریف و نیگهداری تندوروستی. سال خوانش 1977/78 آلمه‌اتا 625 مکتب معلومات عمومی (دارای 329، 5 طلبه) داشت. در 23 مکتب میانة مخصوص 34، 9 هزار خواننده و در 12 مکتب عالی (همه‌اش در شیر آل­مه‌اتا) 78، 5 هزار استودینت تحصیل می‌کرد. سال 1978-م 9198 نفر دُختُر (89، 3 دُختُر به 10 000 کس) ، 23، 4 هزار کت (174، 2 کت برای 10000 اهالی بود. در ولایت 7 تئاتر (همه‌اش در شهر آلمه‌اتا) ، 574 کتابخانة عامّوی، 576 کلوب، 673′-دستگاه فیلمنشاندیهی، 5 موزیی (4-تاش در شهر آلمه‌اتا) هست. در آلمه‌اتا گزی-ته‌های ولایتی «جیتیس و»، («هفترود») از سال 1918 به زبان قزاقی،

«آگن الته و» («چراغهاپ التاو»، از 1918) نشر می‌شوند. در ویلا­یت برنامه‌های رادیو و تلویزیون ریسپوبلیکوی مرکزی به زبانهای قزاقی و روسی شنوانیده و نمایش داده می‌شوند.