وشنه

اشنه، اشنه‌ها، (وryopsida) ، عادّیترین رستنیهای درجة عالییست، که در خشکی، بعضاً در آب شیرین می‌رویند و به گروه اشنشکلها تعلق دارند. اشنه‌ها رستنیهای اوتاترافی (ارگانیزمهایی، که از مادّه‌های غیریارگنیکی مادّه‌های آرگنیکی برای حیات ضرور را حاصل می‌کنند) می‌باشند. آنها رستنیهای خیلی میده‌اند، اساساً از 1 مّ تا 10 سم (بعضاً تا 40-60 سم) قد می‌کشند. برگ اشنه‌ها شکلاً گوناگون (سوزنشکل، نیشترشکل، دلشکل، ایلّیپسی و غیره) بوده، سفیدتاب (مثلاً، اشنة تارفی یا سفگنم sphagnum teres؛ s. fuskum) ، سبز یا سبp سیاهتاب (مثلاً، فاختزغیرک-راlitrichum ساmmune و غیره) می‌شوند. اشنه‌ها اساساً از سپاره‌ها و با راه نشوی (از مُغجه، برگ، پایه) زیاد می‌گردند. در دنیا تقریباً 20 هزار نمود اشنه می‌سبزد. در ا.ج.ش.س. بیش ه‌ا 1، 5 هزار (از آن جمله در تاجیکستان 350) نمود اشنه‌ها می‌رویند. اشنه‌ها 3 گروه-تارف یا سفگنومها (sfagnidae) ، اندریوی (اngreaeidae) و سبز (rruidae) می‌شوند.

وشنه‌ها در طبیعت و خواجگی خلق اهمیت کلان دارند. مثلاً، اشنه‌های گل‌سنگمانند-irimmia ovalis و i. رulvinata (عایلة irrimmiaceae) در شخصار بلندکوه و جایهای بی‌ثمر می‌رویند، منبعد خشکیده به پاروخاک تبدل می‌یابند و به خاکحاصل‌شوی مساعدت می‌کنند. اشنة بیابانی-تاrtura dererutorum (عایلة راttiaceae) ، که در دشت و بیابان ریسپوبلیکه فراوان است، خصوصیت مادّهال شیمیایی (مثلاً، سیماب) را ذخیره کردن دارد. با یاری اشنة سبز بیش از 90%-ا کتیانهای سیماب را از آبهای افلاس جدا کردن ممکن است. بعضی اشنهایی، که در حوز و دریاهای ریسپوبلیکه می‌سبزند (مثلاً نوdrohyphum-luridum، cinoslidotus nigrecans) خوراک موجودات بی‌مهرة آبیند.
دبیات: 3یراف د. ک. ، آچارک فیلاگینی بیسّاسودیستыخ رستینیی، کییف، 1972؛ ممدکولاو و. ک. ، لیستوینّыی مخ دروزسکاگا خریبته، دوشنبه، 1976؛ همان مؤلف. فلاره سپاراوыخ رستینیی تدجیکسکایی سّر، تام. 2، مخاویدنыی، دوشنبه، 1983. و. ممدقولاو.