تولیریمیه، شدیدتریه بیماری سرایتی هیوانات و آدم، که باکتریة تrancisella tularensis به وجود و میآرد. منبة سرایت اساساً یورمانهای کسل میباشند. تولیریمیه در شمه، ا.ج.ش.س.، کنده، ژاپن، شویتسیه، نارویگیه، فرنتسیه و دیگر مملکتهای نیمکرة شمالی دچار میشود. تولیریمیه به آدم بیواسطه از خایندهها و خرگوشهای کسل یا مُرده یا به واسطة آب، پخال و دیگر خوراکی افلاسکردة آنها و اینچنین هنگام گزیدن حشرات و کنهها سرایت میکند.
دورة پنهانی (انکوبسیان) ش اکثر وقت 3-7 شباروز. حرارت بلند، درد سر، بیدارخوابی، ورم و درد کردن غدودهای لیمفو (حاصلشوی خیارکها) و غیره علامتهای تولیریمیه میباشند. دوامناکی تولیریمیه به حساب میانه 2-3 هفته بوده، مرگآوریاش کمتر از 1% است. برای مویّه نمودن تولیریمیه آزمایش پوستی-الّیرگی و ریکسیة مخصوص اگلیوتینسیّه را استفاده میبرند.
موالیجه: آنتیبیوتیکها (ستریپتامیتسین، تیترتسیکلین و غیره). بعد تولیریمیّه را از سر گذراندن ایمّونیتیت (مصونیت) استوار باقی میماند. شخص بیمار تولیریمیه برای اطرافیان خوفناک نیست.
پیشگیری: به روی پوست چیرت کردن مایة زندة ضد تولیریمیه (به حساب میانه 5 سال با ایمّونیتیت (مصونیت) تأمین مینماید)؛ محو کردن خایندهها و کنهها؛ محافظت سنیتری منبعهای آب، رعایه نمودن قاعدههای اگراتیخنیکی، گیگیینة شخصی. هنگام به وجود آمدن تولیریمیه هیوانهای کسل را جدا کرده، خرابش را میکُشند و مالخانهها را دیزینفیکتسیه میکنند.