«تام-ات-تواریخ»

«تام-ات-تواریخ» اثر تاریخییست، که به قلم عبدالله بلخی منسوب بوده، سالهای 1597-98 به زبان تاجیکی (در بخارا) تألیف شده است و واقعه‌های تاریخی را تا آخر عصر 16 در بر می‌گیرد.
واقیه‌های تاریخی در اثر تصویریافته معلومات ما را دایر به تاریخ وادیهای حصار، بخش، قراتیگین، بدخشان، شهرهای کانی‌بادام، خجند و عورا تپّهدر دورة استیلا و حکمرانی سولادة شیبانیان پرّه‌تر می‌گردانند. در سرچشمه‌های تاریخی دسترس نم ولایتی، که تابع شهر وخش باشد، دچار نگردیده بود. در «تام-ات-تواریخ» شهر وخش، «قلعة وخش»، ولایت تابع آن «وخشور» ذکر می‌یابد. در «تام-ات-تواریخ» از تاریخ استیلای شیبانیخان، غارتگری لشکریان او، خرابشوی شهر و دهات، مبارزة مردانة مردم قلعة حصار بهر آزادی، از طرف لشکر شیبانیان زیر و زبر شدن قلعة دبوسیه (1500) ، تالان گشتن مضافاتهای خجند، شاهرخیه تا لب آب چیرچیق (1502) و غیره معلومات زیادی هست.
«تام-ات-تواریخ» برای آموختن تاریخ آسیای میانه، خصوصاً تاجیکستان اهمیت کلان دارد.
دبیات: مختاراف ا. ، از پی تاریخ کهن. دوشنبه، 1975.
ه. مختاراف.