تیرمادینمیکه

ترمودینامیکه، علمیست در بارة عمومیترین خصوصیتهای سیستمه‌های مکراسکاپی، که در حالت موازنت تیرمادیمیکی می‌باشند. ترمودینامیکه پراتسیسّهای تبدلیی را نیز می‌آموزد، که بین حالتهای موازنت ترمودینامیکی به وجود می‌آیند. ترمودینامیکه از رکن (پرینتسیپ) های عمده‌ای عبارت است، که در نتیجة جمع‌بست مشاهده‌های زیاد به دست آمده، به طبیعت کانکریتی جسمهای سیستمه را تشکیل‌دهنده وابسته نیستند. اثبات قانونهای ترمودینامیکه و رابطة آنها به قانونهای حرکت ذره‌هایی، که جسم را تشکیل می‌دهند، موضوع تدقیقات فیزیکة ستتیستیکی می‌باشد.

روکن یکم ترمودینامیکه افادة قانون بقای انرژیه برای سیستمهایی می‌باشد، که در آنها پراتسیسّهای حرارتی موقع مهم دارلد. رکن یکم ترمودینامیکه را عالم نیمیس یو. ر. مییر تعریف داده است و بعدتر گ. گیلمگالتس (1847) در شکل مکمّل فیزیکی بیان کرده است. بنا به رکن یکم ترمودینامیکه، سیستم از حساب انرژیة داخلی خود یا از حساب انرژیة یگان منبة بیرونه کار کرده می‌تواند. اگر سیستم تیریادینمیکی مقدار مویین گرمی (q) گیرد، انرژیة داخلی آن قدری تغییر می‌یابد و سیستمه کاری را (ا) به جا می‌آرد: (q=u+ا. این برابری چه قدر تغییر یافتن انرژیة داخلی سیستمه را نشان می‌دهد. همین طریق، u افزایش بزرگی u-را می‌ماند، که در هر یک حالت به قیمت مویین صاحب است، یا چه طوری که می‌گویند، فونکتسیة حالت سیستمه می‌باشد. رکن یکم ترمودینامیکه موجودییتیه محرک ابدی جنس اوّل را انکار می‌کند.

روکن دوّم ترمودینامیکه را فیزیک نیمیس کلوزیوس (1850) چنین تعریف داده است: گرمی خود از خود از سیستم حرارتش پست به سیستم حرارتش بلند گذشته نمی‌تواند. این قانون از جهت متیمتیکی به واسطة فونکتسیة مخصوص-اینتراپیه افاده می‌یابد اینتراپیه حالت هر یک سیستمه را مویین می‌کند. مثلاً، اینتراپیه برای سیستم یک‌جنسه فونکتسیة دو پرمیتر مستقلیست (فشار ر و حرارت ترمودینامیکه یا حرارت ترمودینامیکه و حجم v) ، که حالت سیستمه را مویین می‌کنند. اینتراپیه هم مانند انرژیة داخلی به حالت سیستمه وابستبوده، پیوسته به هر یک حالت سیستمه تغییر می‌یابد. موافق رکن دوّم ترمودینامیکه، یگان ماشین گرمی قبولکرده‌اش را پرّه به کار تبدل داده نمی‌تواند. قسم مویین گرمی در سرداوک (خنک‌کنک) می‌ماند. این پراتسیسّ به واسطة تیاریمة کرنا عنیقتر شرح یافته است. موافق تیاریمة کرنا هر یک ماشین حرارتی از تسیکل برگردندة کرنا زیاد بوده نمی‌تواند.

روکن سوّم ترمودینامیکه قیمت مطلق اینتراپیّه را مویین می‌کند. آن را اینچنین قانون حرارت نیرنست می‌نامند.

بینا به این قانون، اینتراپیة آسیستیمة اختیاری 5 در حرارت (s)-ا دلخواهی به صفر مطلق میلکننده به قیمت حدودی صاحب می‌گردد، که آن به فشار و زیچی وابسته نیست. سال 1911 م. پلنک رکن سایوم ترمودینامیکه را به طور زیرین شرح داد: هنگام به صفر میل کردن حرارت مطلق اینتراپیة سیستمه هم به صفر میل می‌کند، یعنی lim s=0 است. t-0

در نیمة دوّم عصر 19 در نتیجة تشکّل نظریة ماشینهای حرارتی (س. کرلا) و کشف بقای انرژیه (10. ر. مییر، چ. جاول، گ. گیلمگالتس) به پیدایش ترمودینامیکه زمینه پیدا شد. در انکشاف ترمودینامیکه ر. کلویوس و و. تامسال (شرح رکن دوّم ترمودینامیکه) ، ج. گیبّس (اصول پاتینتسیلهای ترمودینامیکی) ، و. نیرنست (رکن سوّمن ترمودینامیکه) و دیگران سهم کلان گذاشته‌اند.

تیرمادینمیکه ا فیزیکی یا عمومی، ترمودینامیکة شیمیایی (قانونهای ترمودینامیکه را به پراتسیسّهای خمّیوی و فیزیکی و شیمیایی تطبیق می‌کند) ، ترمودینامیکة تکنیکی و ترمودینامیکة پراتسیسّهای برنگردنده موجودند.

دبیات: زامّمیرفیلد ا. ، ترمودینامیکه ا ستتیستیچیسکیه فیزیکه، مسکو، 1955؛ کوبا ر. ، ترمودینامیکه، پیریواد س انگل، ، مسکو، 1970.    م. حاتماو.

تیرمادیفّوزیه، دیفّوزیة حرارت یا تیرمیکی، دیفّوزییی را گویند، که با تأثیر گردیینتی حرارت در محیطی (محلول، آمختهان گاز) به عمل می‌آید. اگر فرق حرارت دائمی نگاه داشته شود، پس در نتیجة تیرمادیفوزیه در حجم آمیخته گردیینت کانتسینترتسیه به وجود می‌آید، که آن دیفّوزیة مقرّری را نیز به عمل می‌آرد. تیرمادیفوزیّه را در محلولها عالم نیمیس ک. لیودویگ (1856) کشف نمود و عالم شوییتسری ش. ساری (1879-81) تدقیق کرد (آن را حادثة ساری می‌نامند). تیرمادیفوزیّه را در گازها عالم انگلیس س. چیپمین و عالم شویتسییگی د. اینسکات در اساس نظریة کینیتیکی گازها پیشگویی کردند، عالمان انگلیس س. چیلماپ و ف. دوتسان باشند، آن را سال 1917 در تجربه مویین نمودند.