تکنیکه (از یونانی techne-صنعت، مهارت) ، مجموع واسطههای فعالیّت آدم برای عملی گردانیدن پراتسیسّهای استحصالی و قانع نمودن طلبات غیرییستیهسال جمعیت. بالغه، دستگاه بافندگ، ماشین بوغی، اسبابهای اندازهگیری از عادّیترین واسطههای تکنیکه میباشند. قسماً یا پرّه عوض کردن فونکتسیههای استحصالی انسان (جسمان و فکری) مقصد اساسی تکنیکه است. تکنیکه محنت جسمانی را سبک کرده، حاصلناکی محنت را بلند میبردارد، برای آفریدن ثروتهای مادّی و میشی، استحصال و انتقال و تبدل انرژیه، تدقیق قانونهای انکشاف طبیعت و جمعیت، اینچنین در نقلیات و علاقه؛ جمعکنی، نگهداری، تحلیل و انتقال اخبار، خذمت میش، ادارة جمعیت، مدافعه و غیره استفاده میشود. تکنیکه از روی تعییناتش استحصالی (از جمله انرژی) و غیرییستیهسالی (خذمت میشی، تدقیقات علمی، معارف و مدنیت، حربی، طبّی و غیره) میشود. از جهت استفاده تکنیکة استحصالی (ماشین، مکانیزمها، افزار، دستگاههای ادارة ماشینها و پراتسیسّهای تیخنالاگی، بنا و انشائاتهای استحصالات، راه، پول، کانال، واسطههای نقلیات، کامّونیکتسیه، علاقه و غیره) قسم اساسی واسطههای تکنیکیست. مهمترین آلت تکنیکی حاضره تکنیکة انرژی میباشد. تکنیکة کامّونلی و خذمت میشی (ماشینهای کامّونلی، یخدانها، تلویزارها و غیره) ، تکنیکة نقلیات (اتومبیلهای سبوکرو، ماتاتسیکلها و غیره) ، تکنیکة آپارتی (اتومبیلهای پایگه، آلتهای اسپورتی و غیره) ، تکنیکه برای معارف و مدنیت (واسطههای تکنیکی تعلیم و تربیه، صحنه، کینا و غیره) از قبیل تکنیکة غیرییستیهسالی میباشند. تکنیکة حربی، که برای تجهیزانیدن قوّههای مسلّح با اسلحههای هجوم و مدافعه (تنکها، ارتیلّیریه، کشتیها و غیره) تعیین شده است، گروه مخصوص واسطههای تکنیکی را تشکیل میدهد.
ز عادّیترین آلتهای جماعه ابتدایی تا تجهیزات مکمّل اتوماتی-چنین است راه ترقّیات ت. اختراع ماشین بافندگی و ماشین بوغی باعث تبادّولات صناعتی (آخر عصر 18-ابتدای عصر 19) شد، که آن پراتسیسّ از اصول استحصال منوفکتوری به اصول استحصال ماشینی گذشتن را تیزانید.
اخیر عصر 19 جای ماشینهای بتی را تدریجاً محرکهای درونسوز گرفتند. محرکهای درونسوز از محرکهای بوغی بهتر و سیرمحصولترند. چنین موهرّیکها ساختن ماشینهای کاری و نقلیاتی نو (اتومبیل، تراکتور، ایکسکوتار، سمالیات، تیپلاخاد و غیره) را امکانپذیر گرداندند. اصولهای نو تبدل انرژیه با استفادة توربینهای بوغی و گیدرولی، که با ژنراتورهای الکتری یکجایه عمل میکنند، به وجود آمدند. در استحصالات کارهای اساسی و یاریرسان را خطهای اتوماتی و نیماتوماتی اجرا میکردگی شدند، که در آن ها دهها عضوهای مشترک عمل کرده، عملیات مرکّب تکنولوژی را به جا میآورند. تکنیکة اتوماتی وسیلة اساسی افزایش حاصلناکی و بهتر شدن صفت محنت گردید. حاصلناکی، بااعتمادی و ثمرهناکی استحصالات نشاندیهنههای اساسی تکنیکة زمانوی میباشند. مقدار محصولات در یک واحد وقت استحصالشده را حاصلناکی تکنیکه مینامند. بااعتمادی واسطههای تکنیکی قابلیّت در یک وقت مویین تأمین نمودن استحصال محصولات مقدار و صفتش مقرّرشده یا با طلبات تیخنالاگی موافق بودن تکنیکه را افاده میکند. استفادة ثمرهناکی تکنیکه به صرف اشیای خام، مصالح، سوزشواری و انرژیه، اینچنین ارزش آلتهای یاریرسان وا بسته است، که این همه شرایطهای درست استفادة تکنیکه؛ (تهکرسیها، میدانهای استحصالی و غیره) را فراهم میآرود. تکنیکة زمانوی برابر تأمین کردن شرایطهای نامبرده باید به طلبات ایرگانامیکه، استتیک تکنیکی و اکولوژی جواب داده تواند. عملیگردانی پراتسیسّ تکنیکی اساساً به درجة با واسطههای مکمّل مکانیکانی و اتوماتانی استحصالات تأمین بودن صناعت، ساختمان، خواجگی قشلاق، نقلیات و غیره وابسته است. افزایش استحصال نمودهان اساسی واسطههای تکنیکی، که برای از نو تجهیزانیدن ساحهان صناعت وزنین تعیین شدهاند، بیمیلان ترقّی میکنند. مقدار تکنیکة خواجگی قشلاق، اسباب و ماشینهای الکتری روزگار میافزایند و صفتاً بهتر میشوند. انکشاف تکنیکة زمانوی را اینها مویین میکنند: باسرعت تکمیل یافتن واسطههای تکنیکی، زیاد شدن نامگوی ماشین، مکانیزم، اپّرت و اسبابهای نو؛ استانداردیزتسیه و انیفیکتسیة محصولات؛ انکشاف الکترونیکه، رادیو تکنیکه، تکنولوژی شیمیایی، تکنیکة-اویتسیانی، کیهالنوردی، ید را؛ سیستمههای تنظیم و ادارة اتوماتی، تکنیکهای حساببراری، لیزر و غیره. ساختن ماشینهای مونترک، که یکجایه با اگریگتهای تیخنالاگی به واسطههای محنت به طور اتوماتی تأثیر میرسانند، یکی از خصوصیتهای تشکّل تکنیکة نیمة دوّم عصر 20 میباشد. انکشاف کارهای کامپلیکسانی و اتوماتانی صناعت به بنیاد خطهای اتوماتی، تسیخ و زواد-اتوماتهای از جهت اقتصادی پرثمر مساعدت میکنند. تکنیکة زمانوی برای اجرای میهت فکری فراوان استفاده میشود. انکشاف الکترونیکه، کیبیرنیتیکه، تکاملات حسابماشینهای الکترونی (همه) برای توسط ماشینها اجرا نمودن نه فقط فونکتسیههای اداره، بلکه فونکتسیههای فعالیّت فکری انسان نیز شرایط موافق فراهم میآرد. استفادة ماشینهای نظارتی اداره، اخباراتی و حساب پراتسیسّهای بپلنگیری و ادارة استحصالات را بهتر، حاصلناکی محنت فکری را بلند، انسان را از عملیاتهای دشوار حسابکن آزاد، خراجات اپّرت اداره را کم میکند. ترقّیات تکنیکه، که به کامیابیهای علم و فن اساس یافته است، شرط اساسی-پراگریسّ علمی و تکنیکی میباشد. کامیابیهای تکنیکه در زمان حاضره نتیجة کشفیاتهای عمدة علم میباشند. انکشاف باسرعت علم و تکنیکه، رابطه و به هم تأثیررسانی آنها، به قوّة بی واسطة استحصالکننده تبدل یافتن علم جهتهای مهمّ روالوتسیة علمی و تکنیکی زمان حاضره میتباشند. در زمینة کامیابی و کشفیاتهای علمی همة ساحههای تکنیکه-صفتاً تغییر مییابند، واسطه و آلتهای تکنیکی، سیستمه و اصولهای تکنولوژی استحصالات کاملاً دگرگون میشوند؛ استفادة سیستمههای مکانیکانی و اتوماتانی کامپلیکسی استحصالات و همه اوج میگیرند. خواجگی خلق سر تا سر الکتریکانیده شده، در اساس استفادة نمودهای معمول و نو انرژیه زمینة نو انرژیتیکة استحصالات به وجود میآید. برای کارکرد مکانیکی متالها کامیبیهای فیزیکه و شیمی را استفاده میبرند. انکشاف بیانیکه امکانیت میدهد، که برای حلّ مسئلههای اینجینیری اصولهای بیولوگی پرثمرتر استفاده و در ساحههای گوناگون تکنیکه تجربة طبیعت زنده بهتر به کار برده شود. کامیابیهای شیمی و تکنولوژی برای عاقلانه تغییر دادن خاصیتهای مصالح طبیعی، استحصال مصالح طبیعی، استحصال مصالح صنع کمک میرسانند. بنیاد و تکاملات تکنیکة کیهانی باعث ترقّیات نه فقط فنهای تکنیک، بلکه پراگریسّ فنهای دقیق و جمعیّتی، پیدایش ساحههای نو آنها (فیزیکه، بیولوگیه و طبّ کیهانی، فلسفه، پسیکولوژی و حقوق کیهان و غیره) نیز گردیدند.
لاقة علم و تکنیکه نه فقط شرط پراگریسّ آنها، بلکه سبب ترقّی عمومی جمعیت هم میباشد. سرعت پراگریسّ تکنیکی به عاملهای اقتصادی و اجتماعی و موافقت مناسبتهای استحصالی به درجة انکشاف قوّههای استحصالکننده، که تکنیکه عضو فعال آنهاست وابسته است. تشکّل تکنیکه در جمعیت باعث تبدّلات اقتصاد و اجتماع میگردد. مثلاً، استحصالات ماشینی به افزایش بینظیر حاصلناکی محنت شرایط موهییا نمود، ساختن کارخانههای کلان را امکانپذیر گرداند. در جمعیّت کاپیتالیستی پراگریسّ اندوستریة ماشین ضدیتهای اجتماعی را تیز و تند مینماید. در این جمعیت، که تکنیکه اساساً برای گرفتن فایدة کلان استفاده میشود، باعث مفلس شدن کارخانههای خرد، قوّت گرفتن استثمار صنف کارگر، افزودن بیکاری و انفلیسیه میگردد. خواجگی پلنی ساتسیلیستی باشد، امکانیّتهای عاقلانه استفاده بردن تکنیکه را دارد. تکنیکه در جمعیّت سوسیالیستی وسیلة پراقتدار همهطرفه سبک گردانیدن محنت انسان و افزودن استحصال جمعیّتی میباشد.
ینکیشاف تکنیکه و ساحههای آن، که با انتیگرسیه و دیفّیرینسیسیة استحصالات بین یکچند مملکت علاقهمند است، نه فقط به خصوصیتهای اجتماعی و اقتصادی مملکت، بلکه به خصوصیتهای گیاگرفی، اقلیمی و غیره هم وابسته میباشد. شرایطهای ابژکتیوی این یا آن مملکت باعث انکشاف صناعت خاص همین مملکت میگردد. مثلاً، تکنیکة کشتیسازی، بحری و بندری در بریتنیة کبیر، تکنیکة دستگاهسازی، کوهکاری و متالورگی در رفگ، الکتروتیخنیکه و رادیوالکترونیکه در ژاپن، اسبابسازی دقیق در شوییتسریه، تکنیکة صناعت جنگل و کاغذ و سیلّیولازه در فنلیندیه و غیره. در مملکتهای ساتسیلیستی-اعضایان ساویت یاری اقتصادی بینیهمدیگری (ساو) بسیار ساحههای تکنیکة زمانوی باموفقیت ترقّی میکنند. مثلاً: تکنیکة انرژی، معدنکنی، متالورگی، ساختمان، خواجگی قشلاق، نقلیات و غیره.
تاجیکستان، که پیش از روالوتسیة اکتبر همگی 6 کارخانة استحصال انگشت، نیفت و پَختهتازهکنی داشت در دورة حاکمیت ساویتی به ریسپوبلیکة پراقتدار تکنیکی تبدل یافت. حاضر در ریسپوبلیکه تقریباً 100 ساحة صناعت عمل میکند. ساحههای نو صناعت ایلیکت را-انرژیتیکه، الکتروتیخنیکه، ماشینسازی برای خواجگی قشلاق، اسبابسازی، تجهیزات تکنیکی برای صناعت بافندگی، استحصال یخدانها و غیره به وجود آمدهاند. در ریسپوبلیکه به وسیلة باسرعت ترقّی کردن علم و تکنیکه استحصالات منتظم تکمیل مییابد، حاصلناکی و ثمرهناکی محنت میافزاید. انکشاف علم و تکنیکة ریسپوبلیکه یکی از عاملهای انکشاف باسرعت استحصالات صناعتی گردید.
تعسیر تکنیکة زمانوی به جمعیت نه فقط در ساحههای استحصالات و علم ظاهر میشود. مثلاً، تشکّل تکنیکة حربی، خصوصاً واسطههای استراتژی آن در مناسبت بین دولتها رل مهم بازیده به اقتصادیات آنها تأثیر میرساند. سیستم معارف، مدنیت، معیشت در زیر تأثیر واسطههای تکنیکی منتظم رواجیابنده تغییر مییابند. کینا، تلویزیون، رادیو نمودهای نو صنعت را به وجود آوردند، به مدنیّت انسانیت تأثیر زیاد رسانیدند. تکنیکة حاضره در انکشاف فیزکولتوره و اسپورت، طبّ و پسیکولوژی آدم موقع کلان دارد. تشکّل بعضی ساحههای تکنیکة حاضره، که تدقیق آنها بسا مرکّب و سیرخرج است، ضرورت همکاری بینلخلقی را به وجود آورد. مثلاً، همکاری در ساحة تلویزیون باعث تشکیل شدن سیستمههای انتیرویدینی، اوراویدییی و غیره گردید؛ مطابقگردانی همکاری علمی و تکنیکی در ساحة انرژیتیکة اتمی به عهدة اگینتی بینلخلقی انرژیة اتم است، مملکتهای ساتسیلیستی در تشکیلاتخای انتیرمیتلّ (ساحة متالورگیة سیاه) ، انتیرخیم (استحصالات مصالح شیمی) ، «انتیرکا ماس» (فتح کیهان) و غیره همکاری میکنند.
ل. تورسوناو، ت. جورهیف.