تیتر ریسپوبلیکوی مضحکة موسیقی به نام ا. س. پوشکین شهر لنین‌‌آباد

تئاتر ریسپوبلیکوی مضحکة موسیقی به نام ا. س. پوشکین شهر لنین‌‌آباد، ژانویه 1932 در زمینة دستة هواسکاران نزد مکتب میانة به نام ا. س. پوشکین تأسیس یافته است. اوّلین اثرهای مکمّل در صحنة این تئاتر تهیّه شده اینهایند: «بی‌گناه» م. یوسفبیکاو و «غالبیت» ر. جلیل هر دو 1932، ریجیسیار ه. قاسماز). سال 1933 «دو کمونیست» ک. یشین (ریجیسّیار م. سعیداو) ، «شورش واسع» ا. فطرت، «حلیمه» غ. ظفری، «آرشیو-مال-آلان» نو. حاجبیکاو (ریجیسّیار ه. قاسم‌اف). سالهای 1934-36 یک قطار پیسه‌های ادیبان تاجیک «سعادت» ر. جلیل، «حکم» م. تورسون‌زاده (ریجیسّیار ه. محموداو) ، «شرف» م. امینزاده، «راحتخان» م. تورسون‌زاده (ریجیسّیار ه. قاسم‌اف) ، «محبّت» ر. جلیل، «داخونده» (انسینیراوکه از روی رمان همنام س. عینی، ریجیسّیار ر. ایرکبایف) به صحنه گذاشته شد. ر. ایرکبایف نه تنها همچون اکتور، بلکه چون ریجیسّیار بالیاقت نیز موفقیت پیدا کرده، سالهای 1938-41 یک قطار اثرهای مرکّب صحنویی-«مکر و محبّت» ن ف. شیلّیر، «آرشین-مال-یولان-ا و. حاجبیکاو، «تهمت» س. سعیدمراداف و ا. اسماعیلاو، «گلسره» ک. یشین، «صنوبر» ر. جلیل، «بایی و خذمتگار» ه. همزه را تهیه کرد.

در این دوره کالّیکتیو ایجادی تئاتر را هنرپیشگان هوسکار تشکیل کنند هم، از بین آنها م. خالمتاو، ر. ایرکبایف، x. امراو، x. نظراو، یو. رحمت‌زاده، م. واحداف، ا. فاضلاوه، س. تاجیبایوه، م. سمندراو و دیگران مهارت بلند ارتیستی ظاهر می‌کردند. هیت ارکستر آن را اساساً معلمان تکنیکوم موسیقی تشکیل می‌دادند. در دورة جنگ بزرگ وطنی (1941-45) و منبعد به کار تئاتر ریجیسّیاران ا. خرمچینکا (1941-44) ، م. کیسیتس (. 1944-48) ، د. سیریبرینّیک (1951-55) حصّة ‌کلان گذاشتند. پیسه‌های «کلتکداران سرخ» س. الغ‌زاده (. 1941) ، «رستم و سهراب» ا. پیر‌محمّدزاده و و. والکیوشتیی (1942) ، «مردم روس» ک. سیماناو (1944) ، اینچنین «طاهر و زُهرا» س. عبدالله‌، «لیلی و مجپون» ش. خورشید، «فرهاد و شیرین» ک. یشین، «رعد و برق» ا. آستراوسکیی، «قشلاق طلایی» م. میرشکر و غیره تهیه شدند. از سال 1955 ر. ایرکبایف سرّیجیسّیار تئاتر شده، یک قطار سپیکتکلها را به صحنه گذاشت، که در بین آنها «پولاد و گلرو» ر. جلیل، «دو زیبایی، دو عشق» م. سیفیدّیناو، «جان نادان در عذاب» ه. صادق، «تویی» س. رنی، «طوفان-ا غ. عبدالله‌ و ش. قیاماو، «نورخان»، «روشن و ذوالخمار» ک. یشین بودند. راهبر نو بدیعی کالّیکتی ل. باچویر «سانّ و مخیول» بلونت گرگ، «بیجیهاه» ا. آستراوسکیی، «دل شاعر» ر. جلیل، «شراره‌های خجند» س. سفراو را به صحنه گذاشت. تئاتر در سالهای آخر به کمالات ایجادی رسید. هیت ارتستان کهنسال و پرتجربه با ارتستان کسبی، موسیقیچیان و دیگر متخصصان، که انستیتوتهای تئاتری را ختم نموده‌اند، پرّه‌تر گردید. به کار تئاتر خادمان نمایان صنعت تئاتری-ارتیست خلقی رسّ تاجیکستان آ. نظراو (دیرکتور و سردیریجیار) ، خادم خذمت‌نشان‌دادة صنعت رسّ تاجیکستان. ا. سلاماو (سرّیجیسّیار) ، ارتیست خلقی رسّ تاجیکستان ر. بکّل (سربلیتمییستیر) راهبری می‌کنند. در این تئاتر رسّام ا. براو، دیریجیار ا. اکرماو کار می‌کنند. دستد پرقوّت اکتوران عمل دارد. در بین آنها ارتیست خلقی رسّ تاجیکستان آ. عثماناوه، م. ابراهیماوه، ج. نبی‌اف، ارت. خذمت‌نشان‌دادة رسّ تاجیکستان-س. اساوه، س. قربانلییف، و. همدماو، س. خالمتاو، م. سمندراو، س. فرمالاو، م. احراراو، ا پرپییف، د. الیمتاو، 3. اسه‌نوه هستند. سرّیجیسّیار تئاتر ا. سلماو دهها سپیکتکل تهیه نمود، که «بیداری» ر. جلیل (1975) ، «سپارش چک-ا ا. صدقی، «ابدزنده‌ها-ا س. سفراو (1976) ، «زال و رودابه-ا ش. قیاماو و م. شیرعلی، «رمینه» ن. گوسیوه (از روی داستان قدیمة هندی) ، «سرود بختیار» اi. اسلاماو، «اشرافپرست» ج. مالار (1977) ، «صاحبة مهمانخانه» ک. گالداین، «لولیان» ا. س. پوشکین، «فوّارة عشق، فوّارة اشک» (از روی اثر «فوّارة باغچسرایی» ل ا. س. پوشکین، اپسپینیراوکة ن. اسلاماو) ، «عصیان عروسان» س. احمد، «اولادان شیتان» ه. مختاراف (1978) ، «قصّة هندوبچه موگل» (از روی اثر ر. کیپلینگ، ستسینریة ن. گیرنیت) ، «خانه‌شیران میدانغریب» غ. عبدالله‌، ش. قیاماو و م. ربیع‌اف، «خسرو و شیرین» گ. پیتیتسین (از روی داستان ن. گنجوی) ، «از بلا حذر» ش. قیاماو (1979) و غیره. سالهای 80-م در ریپیرتور تئاتر سپیکتکلهای « تیمورملک» س. الغ‌زاده، «کوچه‌باغ عاشقان» ا. شکوهی، «بعد امتیهای» ف. انصاری، «عصیان اروسان» س. احمد، «فاجعه انسان» ا. عطابایف و غیره موقع نمایان داشتند. در ریپیرتور تئاتر اثرهای دراماتورگان ریسپوبلیکه‌های برادری، دراماتورگان ساویتی روس، کلاسیکة جهانی و دراماتورگیة ترقّی‌پرور خارجی دیده می‌شوند. کالّیکتیو تئاتر در ریانهای ولایت لنین‌‌آباد؛ز ریسپوبلیکه‌های همسایه هنرنمایی می‌کند. دستة کانتسیرتی تئاتر (راهبرش ج. نبی‌اف) ، که به هیت آن و. همدماو، د. الیمتاو، 3. اسه‌نوه و غیره داخلند، با برنامه‌های پرمضمون برآمد می‌کند.
دبیات: نوردجناو ن. ، تدجیکسکیی تئاتر، مسکو. 1968.
یه. یسلاماو.