تعلیمات ایوالیوتسیانی در بیولوگیه، مجموع دانشهایست دایر به انکشاف تاریخی طبیعت زنده. موافق تعلیمات ایوالیوسیانی همة نمودهای ارگانیزمهای حاضره در نتیجة تغییر بردوام از ارگانیزمهایی پیدا شدهاند، که پیشتر زندگی کردهاند. بنیاد تعلیمات ایوالیوسیانی را نظریة تحوّل (ایوالیوتسیه) تشکیل میکند. فکرهای اوّلی دایر به انکشاف حیات در اثرهای فیلسوفان عتیقه ایمپیداکل، دیماکریت، لوکریتسیی کر و دیگران ذکر شدهاند. ولی آنها از تخمین و اندی، شههای فلسفی عبارت بوده، اساس بیولوگی نداشتند. عصر 18 در بیولوگیه مقابل کریتسیانیزم (مجموع عقیدهها دایر به مخلوق و تغییرناپذیری نمودها) ترنسفارمیزم (تعلیمات در بارة تغییریابی نمودهای هیوانات و نباتات) تشکّل یافت.
ترفداران این عقیده ج. بیوفّان، ه. ج. سیّت-پلیر (فرنتسیه). چ. دروین (انگلیه) ا. و. گیاتی (ژرمنیه) و ک. ف. رلی (روسیه) تغییرپذیر بودن نمودها را با دو دلیل (موجودیّت شکلهای گذرنده در بین نمودهای به هم نزدیک و یگانگی ساخت ارگانیزم اکثر هیوانات و رستنی) اثبات نمودند. امّا آنها سبب و عاملهای تغییر نمودها را دریافته نتوانستند. ج. ب. لمرک در تهیة نظریة تیم ایپالیوتسیانی بار نخست اکدام کرد. او در «فلسفة زاالوژی» (1809) نام اثرش دایر به قوّههای حرکتدهندة تحوّلات معلومات داده است. عاملهای حقیقی تحوّلات را چ. دروین کشف نموده، نظریة ایوالیوتسیانی را به وجود آورد. به عقیدة دروین تغییرپذیری نامویین و انتخاب طبیعی قوّههای حرکتدهندة تحوّلات میباشند (نگرید دروینیزم). لمرکیزم و دروینیزم ایوالیوتسیّه را از موقعهای مقابل توصیف میدهند (لمرکیزم تحوّلات را با ادپتتسیه، دروینیزم باشد، ادپتتسیّه را با تحوّلات شرح میدهد). انکشاف بیولوگیه درست بودن نظریة دروین را اثبات کرد. از این سبب در بیولوگیة معاصر اصطلاحات «دروینیزم» و تعلیمات ایوالیوسیانی را اکثر مرادف میدانند. ترقّیات منبعدة ژنتیکه برای فهمیدن مکانیزم پیدایش تغییرپذیری ارثی نامویین امکان داد. اساس این ظهورات موتسیه میباشد. تغییرپذیری موتتسیانی برای ارگانیزمهایی، که یدرای حقیق ندارند (نگرید پراکریاتها) ، مصالح اساسی ایوالیوسیه است. برای ارگانیزمهایی، که هوجیرهاشان یدرای حقیقی دارند، تغییرپذیری مشترک (یکجایه شدن گینها در جریان افزایش جنسی) اهمیت کلان دارد. واحد عادّی تحوّلات پاپولیتسیه است. در تعلیمات ایوالیوسیانی معاصر تصوّرات دایر بامیلهای ایوالیوسیه برابر چون واحد عادّی تحوّلات جدا شدن پاپولیتسیه، نظریة ازالیتسیه و مکمّلتر شدن نظریة انتخاب طبیعی غنیتر گردید. پراتسیسّهای ایوالیوتسیانی در داخل نمود صورتگیرنده را، که با پیدایش نمود خاتمه مییابد، اکثراً به طور عمومی میکرواوالیوتسیه مینامند. وظیفة اساسی میکرواوالیوسیه تحلیل تناسب انکشاف فردی و تاریخی ارگانیزمها، تحلیل قانونیّت فیلاگینیز و جهتهای اساسی جریان تحوّلات میباشد. تعلیمات ایوالیوسیانی و مخصوصاً قسم نظریهوی آن (نظریة ایوالیوتسیانی) اساس مهم طبیعی و علمی متریالیزم دیلینتیکی و یکی از تهکرسیهای متدلوژی بیولوگیة معاصر به حساب میرود.