تورات

تورات، یک قسم ببلیه، مجموع نوشته‌جات مقدّس دین یهودی را نامند، که در مسیحیت نیز مقدّس دانسته می‌شود. به زبان یهودی قدیمه و قسماً آرامی (بین عصرهای 12-2 تا میلادی) تألیف شده است.

سالهای 90-100 میلادی همچون مجموع یگانه تهیه گردیده است. موافق دستخطهای محفوظمانده عهد قدیم از 39 کتاب عبارت بوده، آن نیز در بین مردم با نام تورات معلوم است و به سه تقسیم می‌شود: 1. پنجکیتابة موسی (تکوین، خروج، لویان، اعداد، توریت موسنّا)؛ 2. مکتوبات پیغمبران (کتاب یسوع بنی نوین، که مضموناً به توریت موسنّا قرابت دارد. قضات بنی اسرائیل، کتب 1-2-ا سولیمان، کتب 1-2-ا ملوک، اشیا، ارمیا، هزقیل، اینچنین 12 پیغمبران «سریر» هوشیا، اوییل، اماس، اوبدیا، یوناه، میکاه، ناهم، هبقوق، سفنیا، هگیی، ذَکریا، ملخیا)؛ 3. مکتوبات تاریخی یا روایات (زبور، امثال سولیمن، کتابهای ایوب، سرود سولیمان یا نشید ان-ناشید، روف، نیاهات ارمیا، واعظ نامی سولیمان، استیر، دانیال، عذرا، نخمیا کتب 1-2-ا تواریخ اییام).
یبادت مسیحی از ترجمة یونانی، لاتینی، اسلاوینی قدیم و زبان هازلرة تورات استفاده می‌برد. اساس این ترجمه‌ها ترجمة قدمة یونانیست. دستخطهای قُمران نسخة اصل بعضی کتاب و پارچه‌های تورات تامساریتی را آشکار ومودند. تورات اصلاً مجموع ایجادیات دهانی قبیله و خلقیتهای شرق نزدیک بوده، فقیهان و الهیاتشناسان یهودی و مسیحی آن را چندین بار در روحیة دینی تحریر و تهیه کرده‌اند.
تورات شرح واقعه‌های جمعیّتی و عمومی‌خلقی، پدیده‌های مهمّ معیشت و زندگی اشخاص علی‌حده، ته‌امول زمانه، مناسبتهای اجتماعی، جنگ بین دولتها و قبیله‌ها، روابط بینیقبیلوی و بیویدولتی هزارة یکم تا میلاد را دربر گرفته. تمام زندگی جمعیّتی و شخصی، مسئله‌های سیاسی، عایلوی و میش2ی را از نظر دینی تعبیر نموده است. در تورات واقاه و حادثه‌های تاریخی اصلاً به یهودیان و قیامن به خلکهای دیگر قدیم ساحپل بهر میانزمین منسوب درج گردیده‌اند. در تورات امر و نشاندادهای طبّ قدیمه نیز مشاهده می‌شوند.
متنهای دینی تورات نه از شهرت الهی، بلکه از سیاست کاهنان و سحر و خرافات قدیمه حکایت می‌کنند. در تورات افسانه‌های خلقی (گنهکاری آدم و حوّا) ، اندیشه‌های فلسفی، امرهای مراسمی، معجزات سیر‌شمار دینی نیز انعکاس بفته‌اند. مسئله‌های اخلاقی و حیاتی نیز در تورات تعبیر شده‌اند: در خروج گفته شده است، که فرزندان تا سه نسل برای گناه پدران جوابگرند. ولی موافق فرمودة سولیمان (18، 20) برای گناه تنها روح گنهکار بعد فوت جسم جواب می‌گوید. همة این دعوال ازلیّت توحید یهودیان و آفریده بودن تورات را صرف نظر می‌نماید. تأثیر کتابهای علی‌حدة تورات در قرآن خیلی زیاد بوده، ارثیت تعلیمات دینی را تصدیق می‌نماید.
س. اخمیداف، ا. شریف‌اف.