سولس

ثلث (عربی-سه‌یک) ، یک نوع خط عربیست. در بین خطوط سیتّه (اصول سیتّه) -خطهای ششگانة کلسّکیی ثلث موقع مهم دارد و از این رو، آن را «امّولخوتوت» مادر خطها نامیده‌اند. ثلث را ابن موله ایجاد کرد. موافق نظریة خوشنویسی هر نوع خط عربی به جز عنصرهای علاوگی فرق‌کننده‌اش اندازة مویین هم دارد، که معیار عنیق کردن آن میکدار نقطة قلم است. قسم به طور افقی خوابیدة حرف-سطح و جزء به طور عمودی جایگیرشده دور نامیده می‌شود. در خط ثلث تناسب دور و سطح یک بر سه است و نام خط هم از همین جا گرفته شده است. اگر عنصرهان خط کوفی اساساً راست‌خطّه بشند، عنصرهای خط ثلث به دایره و دور مایل است. حرفهای «الف» «جم»، «لام» و مانزد آنها در خط ثلث سَرَک دارند. دندانة حرفهای «با»، «تا»، «سا» و مانند اینها در اوّل کلمه بلندتر است. دامن حرفهای «دال»، «زال»، «ری»، «واو» و مانند اینها طرّه (خط کمی به بالا مایل) دارد. دو نوع دیگر خط ثلث-سسیل و خفیف از روی ‌اندازه تفاوت دارند. منبعد ثلث تکمیل یافت و شاخه‌های آن-ختهة طوقیع، رقاع، غبار و مسلسل مستقل شدند. اکثر با ثلث عنوان اثرها، نام فصل و بابها، اینچنین قطعه‌ها و بعضاً متن اثرها را می‌نویتند. ثلث خط مانومینتلی و آرایشی نیز می‌باشد؛ در بسیار کتیبه‌های یادگاریهای معماری سمرقند و بخارا استفاده شده است. کتیبة دیوار مسجد گوهرشاد در هرات (1437) از جملة بهترین نمونة خط ثلث است. در تکمیل و تحوّل ثلث خدمت ابن مقله، ابن بوّاب و یاقوت مستعسیمی کلان است.      ه. عاقلاو.