سیستیمة آفتاب

سیستیمة آفتاب، منظومة جرمهای آسمانیی را نامند، که در میدان گرونتتسیانی آفتاب حرکت می‌کنند. ‌اندازه‌های سیستم آفتاب را از روی مدار پلوتان (تقریباً 40 و. ا.) مویین می‌کنند. ولی حدّ سفیره‌ای، که در حدود آن حرکت استوار جسمها در اطراف آفتاب امکان‌پذیر است، تا ستاره‌های نزدیکترین (230000 و. ا.) کشال می‌ëبد. ساخت عمومی سیستم آفتاب را ن. کاپیرنیک (عصر 16) کشف کرده، در اطراف آفتاب دور زدن زمین و دیگر سییاره‌ها را اساسناک نمود. سیستم گیلیاسینتری کاپیرنیک بار اوّل امکان داد، که مسافة نسبی سیëره‌ها از آفتاب و از زمین مویین کرده شوند. در ابتدای عصر 17 ا. کیپلیر قانونهای حرکت سییاره‌ها را، در آخر عصر 17 باشد ا. نیوتان قانون جاذبة عمومتجهانی را کشف کردند. قانونهای مذکور اساس مکانیکة آسمانی گردیدند، که حرکت جسمهای سیستم آفتاب موضوع تدقیقات آن می‌باشد. تدقیق فیزیکی جسمهای سیستم آفتاب تنها بعد از طرف گ. گلیلیی اختراع گردیدن تلسکوپ امکان‌پذیر گردید. سال 1606 گلیلیی با تلسکوپ خود ساخته‌اش ماه، زهره‌، مشتری و زحل را مشاهده نموده، یک قطار کشفیاتهای بزرگ کرد (نگرید استرانامیه). گلیلیی داغهای آفتاب را مشاهده نموده، به خلاصه‌ای آمد، که آفتاب در گرد محورش چرخ می‌زند.

مسعلة استواری سیستم آفتاب با موجودیّت عضوهای عصری در نیممیهورهای کلان، ایکسّینتریسیتیتها و میلهای مدارهای سیëره‌ها علاقه‌مند می‌باشد. ولی اصولهای کلاسیکی مکانیکة آامانی عاملهای پراکنش خرد (مثلاً، بی‌فاصله کم شدن مسّة آفتاب) را به نظر نمی‌گیرند، حال آن که این عامل در تحوّل سیستم آفتاب مقام بلند داشته می‌تواند. سیستم آفتاب در حرکت (چرخزنی) گلکتیکه اشتراک می‌کند (تقریبگ از روی مدار دایروی با سرعت 250 کم/سان). دور چرخزنی سیستم آفتاب نسبت به مرکز گلکتیکه تقریباً به 200 ملن سال برابر است. مسئلة چه طور پیدا شدن سیستم آفتاب حاضر هم یکی از مسئله‌های مهم طبیعت‌شناسی به حساب می‌رود (نگرید کاسماگانیه). تخمین می‌کنند، که سیستم آفتاب 5 ملرد سال قبل از این به وجود آمده است.

کیهانّوردی برای استرانامها در تدقیق سیستم آفتاب امکانیّتهای کلان فراهم آورد. رصدخانه‌های کیهانی ساویتی و امیریکایی سیره‌های داخلی سیستم آفتاب را تدقیق کرده ایستاده‌اند. اپّرتهای خودکار ساویتی و امیریکایی به سطح ماه، زوهره، مریخ برآورده شدند. کیهانّوردان شمه بار نخست به ماه برآمدند (1969) ، کشتیهای کیهانی امیریکایی «پیانیر-10» و «پیانیر-11» از منطقة سییاره‌های خرد برآمده از نزدیکیهای سیëرة مشتری پرواز کرده گذشتند. کشتیهای امیریکایی «وایجیر» در بارة حلقه‌های زحل و مشتری معلومات نو فرستادند. انسانیت به تدقیق عملی سیستم آفتاب شروع نموده است.