شیرین

شیرین-یکی از قهرمانهای اساسی داستانهای «خسرو و شیرین» («فرهاد و شیرین»). پراتاتیپ این آبرز شخص تاریخی، زوجة خسرو 2 پرویز می‌باشد. در «تاریخ» فیافیلکت سیماکتّه (مورخ رومی آخ. ا. 6-اوّ. ا. 7) آمده است، که خسرو پرویز سیره (بعداً این نام به شیر تبدل یافت) نام رومیدوختر عیسویمزهب را س. 592 به عقد نکاح درآورد. مورخ ارمنی سیبیاس (ا. 7) زادگاه ش.-را خوزستان گفته است. در یک تاریخ مجهولولمولّیف سوریانی، که تقر. س-های 670-680 مرتّب شده است، ش. از قبیلة آرامیها می‌باشد. منبعهای دیگر تاریخی وجود دارند، که در آنها ش. دختر ایرانی، آذربایجانی، ارمنی گفته شده است، ولی رومیدوختر بودن و به حقیقت بیشتر نزدیک است. در قصّه و روایتها تاریخهای عربی و فارسی دری (تاجیکی) داستانهای عشقی رمانتیکی ا-های 9-12 آبرز ش.-ا تاریخی تحوّل یافته، به آبرزهای  مشهور ادبی مبدّل گردید. موافق تصویر شاعران-نظامی گنجوی، خسرو دهلوی، علیشیر نوایی و دیگ. ش. برادرزادة ملکة ارمن مهینبانوست، که شاه ساسانی خسرو به و عاشق شده است. ش. ظاهراً و باطناً زیباست، عقل و ذکاوت، ارادة قوی دارد. وه‌ای اینچنین شوجا و دلیر است. در مملکتداری باتدبیر، رعیتپرور، نکوکار می‌باشد. با تشویق و خسرو به تاج و تخت خود صاحب|می‌شود. ش. از صمیم دل خسرو را دوست می‌داشت، از این ر و عشق فرهاد را رد نموده، همسر خسرو شد. ش. در تربیة خسرو، تحوّل معنوی این شاه عشرتپرست و سبک‌فکر زحمت بسیار کشیده، در آخر عورا به عدالت و رعیتپروری رساند. بعد کُشته شدن خسرو ش. مال و ملکش را به درماندگان و بینوایان تقسیم کرده، در کنار تابوت خسرو خود را با خنجر کُشت.

د .: علی‌اف گ. یو. ، لیگینده آ خاسراوی ا شیرین و لیتیرتورخ نراداف واستاکه. م. ، 1980.