سرمتها

سرمتها (از لاتینی 8گت1ه‌ای) ، نام مشترک قبیله‌های ایرانیزبان، که عصر 3 تا میلاد-عصر 4 میلاد در بیابانهای از دریای تابال در شرق تا دریای دونه‌ای در غرب مسکن بودند. تاریخ ابتدای سرمتها با ثورامتها وابسته است. خواجگی سرمتها اساساً از چارواداری عبارت بود. سرمتهای با اهالی مقیمی دهقان همراهشده با زراعت نیز مشغول بودند. در بین سرمتها تنزّل ساخت اولادی و تشکّل صنفها آغاز یافته، اشرافان بای اولادی و قبیلوی، پیشوایان حربی و دسته‌های جنگاوران آنها پیدا شدند.

ینتیشار سرمتها و حرکت آنها به غرب در نتیجة به دست درآوردن چراگاههای نو، کوشش به شهرها و ریانهای زراعتی به مقصد سودا و غارتگری نزدیک شدن به عمل می‌آمد. از عصرهای 3-2 تا میلاد یک قسم سرمتها در همواریهای نزد کوکز مسکن گرفته، قسم دیگرشان در بیابانهای شمال نزد بهر سیاه دولت سرمتیّه را تشکیل کردند. در پایان‌آب دریای دان و در نزد کوبن سرمتها با می‌اتخا آمیخته شدند. در آخر عصر 2 تا میلاد در مبارزه با پادشاهی پانت اتّفاقچی اسکیفها بودند. در جنگهای داخلی دولت باصفار اشتراک کرده، وارد شهرهای آن می‌شدند. در عصر 1 تا میلاد اتّفاقچی پادشاهی پانت در مبارزه به مقابل ریم بودند. گروه شرقی سرمتها از جهت اقتصادی و سیاسی با دولتهای آسیای میانه، خصوصاً با خوارزم علاقه‌مند بود. از عصر 1 میلاج به زکوکزیه یورشها تشکیل نموده، به ساحلهای دریای دونه‌ای آمدند و در نزد سرحد امپراتوری ریم ساکن شدند. در عصرهای اوّل میلاد در بین سرمتها النها پرزور گشتند. در عصر 3 میلاد حاکمیت سرمتها را در قسم شمالی نزد بهر سیاه گاتها ضربه زدند و عصر 4 آنها را گونّها تارمار کردید. یک قسم سرمتها با گاتها و گونیها در مهاجرت عظیم خلقها اشتراک نمودند. دسته‌های علی‌حدة سرمتها به اسپنیه رفته، به افریکة شمالی گذشتند. گروههای سرمتها، که در جنوب مملکت ما مانده بودند، در اوّلهای عصرهای میانه با دیگر خلقها، اکثراً با اسلاوینها، با خلق قسم شمالی کوکز و قبیله‌های ترکیزبان آمیخته شدند.
دبیات: سمیرناو ک. ف. ثورامتы. رنّیّه استاریه ا کولتوره سرمتاو، مسکو، 1964. ‘