صنعت ابتدایی، صنعت دورههای قدیمترین انسانیست، که تقریباً 30 هزار سال مقدّم، برابر پیدایش آدم تیپ حاضره ناmا (آدم عاقل) و پیدایش و انکشاف مدنیّت آرشیالوگی دورة آخر پلیالیت به وجود آمده است. با تکامل آلات محنت دید استتیکی و عالم معنوی آدم قدیم غنی گشته، میل و ضرورت انعکاس موجودات و مخلوقات و حادثات عالم اطراف پیدا شد. انسان به روی سنگ، استخوان، دیوار یا یگان اشیای سخت، توسط رنگ و کندهکاری تصویرات و نقش و نیگا-ر ساده میکشید.
یادگاریهای صنعت ابتّیدایی به دو گروه کلان جدا میشوند: 1) تصویرات و کندهکاری دیوار و سقف مغارهها. نقش و نگارها عادتاً پیشگه و سقف مغارهارا آرا میدادند. تصویرها اکثر یکرنگه و هررنگه بوده، عادتاً ریلیفهای از لایی یا سنگ ساخته شده نیز به این گروه منسوب بودند. 2) نمونههای خرد صنعت، که آنها را به نقش و نگار و آرایش بدیعی (کندهکاری در استخوان) ، اینچنین حکاکی روی سنگ جدا کردن ممکن است. اکثریّت تصویرات دورة پلیالیت به پرستش فراوانحاصلی و عرف و عادت شکارچیان وابسته بود. صنعت پلیالیت خیلی نابرابر انتشار یافته است. یادگاریهای صنعت این دوره از فرنسیه، اسپنیه، اتلیه، انگلیه، ریسپوبلیکة دموکراتی ژرمنیه، ریسپوبلیکة فدراتیوی ژرمنیه، چکوسلواکی، مملکتهای آسیا، افریکه و غیره یافت شدهاند. نمونههای تصویرات مغارهها و کندهکاری روی استخوان بیشتر در جنوب غرب فرنسیه و کوههای پیرینی اسپنیه به دست آمدند.
تسویرات مغارههای التمیر (اسپپیه) ، لیسکا، نیا، سه برادران، ریفینیک (فرنسیه، تیوک دی ادوبیر، مانتیسپن، لاسّیل با خوبی ریلیف خود معلومند.
در در اتّفاق ریسپوبلیکههای ساویتی سوسیالیستی سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س. دستپانه و هیکلچههای پرّندهها (از میزینة اکراینه) ، هیکلچههای زنانه (از سیبری) ، اسپچهها از استخوان و دندان ممانت یافت شدند. در مغارههای کپاوه (اورال) با رنگهای سرخ رسم ممانت و اسپ را کشیدهاند. در آسیای میانه به جز آرایشات روی قیراقسنگ و توشماهیها (مغارة شخته، سایملیتاش و غیره) تا حال دیگر آثار صنعت ابتدایی پیدا نشده است.
بازیافتهای زیاد شهادت میدهند، که در رسمهای این دوره عصا-سن هیوانات، خصوصاً اسپ، بزان، ممانت تصویر یافته، آدمان به تو-ر رمز کشیده شدهاند.
دورههای منبعدة صنعت ابتدایی به انکشاف قوّههای استحصالکننده، تقستمات جمعیّتی محنت در اوّلهای پراکندهشوی جماعه ابتدایی و تشکّل یافتن جمعیّت صنفی وابسته بود.
سنعت بایی و گوناگونرنگ ابتدایی تا عصرهای 19-20 در بین خلقهایی، که مناسبتهای جماعههای ابتدایی را محفوظ میداشتند، موجود بود (خلقهای تهجایی استرالیا، آکینیه، امیریکة جنوبی و افریکه).
دبیات: ابرماوه 3. ا. ، ازابرجینیه چیلاویکه و پلیالیتیچیسکام اسکوسّتوی اورزی، مسکو- لنینگراد، 1966؛ آکلدنیکاو ا. پ. ، ات را اسکوسّتوه، ماسکوه 1967؛ میریمناو و. ب. ، پیروابыتنایی ا تردیتسیانّایی اسکوسّتوا، مسکو، 1973.
و. ل. رناو.