شمس قیس راضی شمسالدّین محمّد ابن قیس راضی (س. تو. و وف. نامعلوم) ، ادبیاتشناس فارس-تاجیک (ا. 13) ، شمس قیسری از اهل رهای بوده، مدّت زیاد در ماوراءالنهر و خراسان زندگی کرده است. س-های 1206-12 در بخارا و تا 1229 در مرو بود. س. 1229 به عراق رفت و 7 سال از طرف لشکر مغول تعقیب شد. س. 1230 از عراق به فارس برگشت. تا س. 1232 از ندیمان خاص اتابک سعد ابن زنگی بود. جریان منبعدة زندگیاش معلوم نیست. بزرگترین اثر شمس قیس راضی «ال-معجم» است. شمس قیس راضی به عنوان «تیبیان-ال-لغت ات-ترک الا لسان-ال-قنغل» لغت ترکی هم دا رد، که آن پس از لغت محمود قاشغری در زبان ترکی لغت دوّم به حساب میرود. این کتاب تا حال دسترس نشده است. «ال-موعجم» با کوشش دانشمندان ایرانی محمّد ابن ابدولوههاب قزوینی و مدرّس رزوی چندین بار به طبع رسیده است.
م. شریفاف.