سمندرخواجة ترمذی خواجه سمندر، محمّدبقا (سال تولد و وفاتش نامعلوم) ، مورخ و ادیب عصر 17 تاجیک. از حیات و فعالیّت سمندرخواجة ترمذی معلومات خیلی کم است. از روی گفتههای خودش در «دستور-ال-ملوک» و موافق اخبار تذکرة ملیحای سمرقندی سمندر تخلّص او بوده، نام اسلیاش محمّدبقا، زادگاهش خانقاه (حاضره pیان حصار رسّ تاجیکستان) است. جوانی سمندرخواجة ترمذی در سفرها گذشته است. سمندرخواجة ترمذی سالهای 1685، 1693، 1695 در غزاوات عبدالعزیزخان و سبحانقولیخان به مقابل خوارزمتهای و سرکردگان بلخ اشتراک کرده است. بعد از این چند سال در قرشی (نسف) زندگی کرده است. سمندرخواجة ترمذی در این جا دو مراتبه به وظیفة رئیستپناه قرشی تعیین شده بود. ولی ای تهمت زیادی مجبور شد تا آخر عمر گوشهنشین گردد.
فعالیّت ادبی سمندرخواجة ترمذی در قرشی آغاز یافته است. تمام آثار ادبی و تاریخی خود را در اثر مشهورش «دستور-ال-ملوک» جایی داده است، که آن به ادیبان و مورخان بعدینه تأثیر زیاد رسانیده است. ملیحای سمرقندی در نوشتن تذکری خود «مذاکر-ال-اصحاب» و مؤلف «گلشن-ال-ملک» مورخ اوّل عصر 19 موهمّیدیعقوب
به «دستور-ال-ملوک» تکیه کردهاند.
تا امروز سه نسخة دستخط «دستور-ال-ملوک» معلوم است، که یکی در کتابخانة انستیتوت شرقشناسی اف ا.ج.ش.س.، دوتای دیگر در کتابخانة انستیتوت شرقشناسی اف رسّ ازبکستان نگاه داشته میشود. این اثر سال 1971 در مسکو به زبان روسی نشر شده است.
د .: م ا ر ز آ ا و ا. ، ناوыی استاچنیک پا لیتیرتوری ارنه سیفیپیدسیاگا پیریاده، در کیت .: «ترودы دودتست پیتاگا میجد و نه پاد کاگا کانگریسّه واستاکاویداف»، ت. 2، م. ، 1963: خادجه سیمندر
ت ا ر م ا ز ا. دستور-ال-ملوک، م. ، ا171.
و. طایراو.
Инчунин кобед
سفی ابوالعلا عبدالمؤمن جاروتی
سفی ابوالعلا عبدالمؤمن جاروتی (سال تولد و وفات نامعلوم) ، لغتنویس فارس-تاجیک (عصر 15). در …