شهراشوب

شهراشوب، شهرنگیز، یک نوع شعریست حجماً خرد، مضموناً شوخ و شورنگیز. در دوره‌های گوناگون ادبیات فارس-تاجیک رسم شده بود. در اوّلین شهرآشوبها صاحب‌منصبان و عملداران شهر فاش کرده می‌شدند. در سرچشمه‌ها نام چهار شاعر ا. 16 ذکر شده است، که این گونه شعردهای افشاگر نوشته‌اند: محمّدهاشیم و جلال‌الدّین محمّد آگهی خراسانی، واحد قُممی و حرفی اسفخانی. آگهی و طرفی برای شهرآشوب قتل شده بودند. دیگر نوع شهرآشوب وابسته به انکشاف شعر هنرمندی به میان آمد. شعرهای عاید پیشه و هنرها، کم باشند هم، در ا-های 11-12 وجود داشتند. aمّo برابر رونق کسب و هنرهای گوناگون (ا-های 15-17) در ایجادیات سیفی بخارایی، درویش دیهکی و سییدای نسفی شعر هنرمندی رواج گرفت. شهرآشوبهای هنرمندی در شکل قطعه (مسعود سعد سلمان) ، رباعی (امیر خسرو دهلوی) ، غزل (سیفی بخارایی) ، مثنوی (وحید تبریزی) ، مخمّس (بیدل) تألیف یافته‌اند. اوّلین شهرآشوب مکمّلی، که تا زمان ما رسیده است، شهرآشوب مسعود سعد سلمان می‌باشد. این شهرآشوب از 94 قطعة علی‌حده عبارت بوده، در یک شعر به هنرمندان عاید آن از 2 تا 9 بیت (جمع 270 بیت) را در بر می‌گیرد. شهرآشوب سییدای نسفی، که امروز باقیست، یکی از بهترین شهرآشوبها در ادبیات تاجیک به شمار می‌رود. در آن 212 نف. نمایندگان پیشه‌های گوناگون به طریق هزل توصیف شده‌اند. شهرآشوب برای فهمیدن میل و خواهش اهل پیشه‌های شهر و مویین نمودنّ خصوصیتهای اجتماعی و سیاسی و ادبی دوره‌های گوناگون تاریخی اهمپیت کلان دارد.         

ت. نعمتزاده.