شفیق لچهمی نراین (6. 3. 1745، اورنگاباد هندوستان-1898) ، نویسنده و مورخ فارسیزبان هندوستان. س. 1772 میر غلاملیخان آزاد، که استادش بود، به و «شفیق» تخلّص داد. شعرهای به زبان اردو نوشتة و با تخلّ. صاحب و اشعار فارسیاش با تخلّ. شفیق نوشته شدهاند. به قلم شفیق سه تذکره تعلق دارد: «چمنستان شعرا» (1762) به زبان فارسی بوده، شرح حال و نمونة اشعار شاعران اردوزبان را-در بر میگیرد. شاعران در آن از روی ترتیب الفبای عربیاساس تاجیکی ذکر شدهاند.
ان در اورنگآباد به طبع رسید (11528)؛ «گل رعنا» (1768) عاید به حیات و ایجادیات شاعران فارسیزبان هندوستان، که گذشتگانشان ب خودشان از ایران بودهاند، معلومات میدهد. از دو فصل عبارتست. فصل یکم، که ذکر شاعران مسلمان را فرا میگیرد، از میر غyلاملیخان آزاد شروع شده، با میر یوسف انجام مییابد. فصل دوّم در بارة شاعران هند و معلومات میدهد. در این تذکره شرح حال بعضی شاعران و نمونة آثار آنها مفصلتر آمده، در بارة بعضی شاعران دیگ. بسیار کم معلومات داده شده است. شفیق گاها اشعار برخی از شعرا را با همدیگر مقایسه نموده، مطلب و اصطلاحات شعر آنها را تفسیر داده است. فصل دوّم آن در هیدرآباد نشر شد؛ «شام غریبان» (1769) تذکرة شاعران فارسیزبان هندوستان میباشد. آن اساساً شرح حال نسبتاً مختصر و جالب و نمونههای خوب اشعار شاعرانی را شامل است، که اصلاً از ایران بوده، به سببی به هندوستان آمدهاند. آن برای آموختن رابطههای ادبی ایران و هندوستان، صحن شاعران ایران در توسعة ادبیات فارسیزبان هند و مویین نمودن سببهای هجرت آنها به این کشور اهمیت کلان دارد. تذکرههای شفیق در بارة حیات ادبی هندوستان و وضع ادبیات فارسیزبان آن معلومات فراوان میدهند. شفیق اینچنین، مؤلف اثرهای تاریخی میباشد. در کتابهای و «خقیقتهای هندوستان»، «ماسیر هیدری»، «حالات هیدرآباد»، «خلاصةالهند» و غ. مسئلههای گوناگون تاریخ هندوستان تفسیر یافتهاند. زبان آثار شفیق، به استثنای مقدّمههایشان، که با نثر مصنوع و مسجّع نوشته شدهاند، سادهیو روان میباشد.
ه. علیمرداناو.