ریسپوبلیکة ملته

ریسپوبلیکة ملت-دولت در گلجزیرة ملته، در قسم مرکزی بهر میانزمین. مساحتش-316 کم². اهالی‌اش 430 هزار نفر (2017). پایتختش شهر ولّیتّه. ملته-ریسپوبلیکه (از دسامبر 1974). سردار دولت-پرزیدنت. آرگن قانون‌گذار-پلتة نمایندگان. حاکمیت اجرائیه‌ حکومت بوده، به پارلمنت حسابات می‌دهد.
‌طبیعت. ساحلهای جنوب و جنوب و غربی جزیرة ملته پست و بلند بوده، غارهای زیادی دارد؛ قسم شمال و شمال و شرقی آن از بندرهای پست عبارت است. جزیره‌ها از آهک‌سنگ و گل ترکیب یافته‌اند.

ریلیفش از پشته‌کوههای کرستی عبارت است، که بلندی‌اش به 240 متر می‌رسد (در جزیرة ملته). اقلیمش بهر میانزمینیست. حرارتش میانة فوریه 12° س؛ آگوست 25° س؛ بارشات سالانه قریب 530 مّ. دریا ندارد. نباتات کسیرافیتن نوع بهریمیانزمینی بیشتر می‌روید. عالم هیواناتش کمبغل است.

هالی. قریب 98% اهالی را ساکنان محلی-ملتانها تشکیل می‌دهند، که زبانشان به خلقهای عرب افریکة شمالی خیلی نزدیک است. انگلیسها و پتلییویها نیز زندگی می‌کنند. زبانهای رسمی-ملتایی و انگلیسی. دین حکمران-مسیحیه. اهالی خیلی زیچ است: در 1 کم² 1000 نفر 87% اهالی در شهرها زندگی می‌کند. شهرهای کلانش: سلیمه، ولّیتّه.
معلومات تاریخی. اوّلین قصبه‌های اهالی‌نشین در هزارة 4 تا میلاد پیدا شده‌اند. ملته در دوره‌های قدیم تابع فنیکیها، کرفگینیها و ریمیها بود. عصرهای 6-9 به هیت امپراتوری ویزنتیه داخل بود. حکمرانی بردوام عربها (870-1090) به خواجگی، مدنیت و زبان اهالی تأثیر کلان رساند. سال 1530 ملته را نارمنیها ضبط نموده، به سیتسیلیه همراه کردند. سال 1530 ملته به اختیار آردین اانّ (آردین ملته) گذشت. آن را اوّل نپالیان (1798) ، سپس بریتنیة کبیر (1800) ضبط نموده، سال 1802 مستملکة خود گرداند. بعد به کار درآمدن کانال سوزس (1868) اهمیت استراتژی ملته خیلی افزود.

ملته در خریط

ملته در بهر میانزمین به بزة پراقتدار حربی بهری بریتنیة کبیر تبدل یافت. در نتیجة پرزور شدن حرکت آزادی‌خواهی اهالی بریتنیة کبیر مجبور شد، که سالهای 1929-30 و 1947-59 خوداداره‌کنی ملته را اعتراف کند. سال 1962 بریتنیة کبیر بار دیگر خوداداره‌کنی ملته را اعتراف نمود. 21 سپتامبر 1964 ملته در دایرة اتّحاد بریتنیة کبیر مستقل گردید و خود همان سال به هیت تدم قبول شد. مملکت از حکمرانی مستملکوی انگلیسها ضرر کلان دید. سیاست ارتجاعی حکومت پرتیة ملّی، که بر خلاف منفعتهای ملّی خلق ملته بود، باعث اعتراض خلق گردید.

در نتیجة انتخابات عمومی سال 1971 پرتیة لییباریستی به سر حاکمیت آمده، برای مستحکم نمودن استقلال ملته یک قطار تدبیرها ‌اندیشید. سال 1972 بین ملته و انگلیه شرطنامة نو بسته شد، که آن مهلت اجارة تیرّیتاریه در اختیار بزه‌های حربی بهری انگلیه بودة ملته را باز 7 سال دراز کرد. در این زمان حکومت ملته مناسبت خود را با یک قطار مملکتهای خارجی فعالتر نمود. سال 1972 در ملته پونکت اخباراتی تسّ گشاده شد.

خاجگی- یقتیسادیاتی ملته خیلی ضعیف است. در اقتصادیات آن کاپیتال خارجی، پیش از همه انگلیه، حکمران است. ساحه‌های اساسی صناعت: خوراکواری و بافندگی. ملته کانسیروهای میوه و سبزه‌وات، شربت، تماکو، گزوار و متاعهای پشمین و پختگین، تریکاتج استحصال می‌کند. baی کارخانه‌های خرد پایفزال چرمین، کارکرد متال و غیره دارد.
وستاخانة کلان تعمیر کشتی موجود است. در جزیرة ملته نه مکیاش و سنگ بناکاری استحصال می‌کنند. در ملته هنرهای نفیس (حکاکی نقره و طلا، توربافی) خیلی رونق یافته است.

در خواجگی قشلاق، زراعت برتری دارد. تقریباً در 50% حدود ملته غلّه (گندم، جو) ، میوه (زیتون و انگور) پرورش می‌شود؛ باغداری و گل‌پروری نیز ترقّی گرده است. پخته هم می‌کارند. از چاروای میده بز و خوک بیشتر است. مرغ و خرگوش هم پرورش می‌کنند. از آبهای نزد ساحل سردینه و تیولین سید می‌کنند.
ملته راه آهن ندارد. طول راههای سنگفرش 1، 2 هزار کیلومتر. بندر اساسی و ایراپارتش-لوکه. ملته به خارجه گزوار، وینا، سبزه‌وات، میوه، گل، تخمی، پوک برآورده، از آن جا آذوقه‌، سوزشواری، خیمیکت و واسطه‌های نقلیات میخرد. ملته با بریتنیة کبیر، اتلیه، رفگ علاقه‌های تجارتی دارد. وه‌ای از سال 1971 اعضای «بازار عمومی» می‌باشد. خرچ سودای بیرونی را از حساب توریزم می‌برارد. واحد پول-فونت ملته.
ولّیتّه. منظرة یک قسم شهر.
ماریف. نظام معارف تحت کارگزاری انگلیسی تشکّل یافته است. سیستم معارف خلق از زینة پایانی آن-از مؤسسه‌های تامکتبی-باغچة بچه‌ها cap می‌شود. بچه‌ها از 5-سالگی در مکتب ابتدایی تحصیل می‌کنند، که آن از 2 زینه عبارت است: 2-ساله-برای کودکان؛ 6-ساله-مکتب ابتدایی. مهلت تحصیل در مکتب میانه 7 سال (5+2) است. تعلیم حتمی-از 6 تا 16-سالگی. مکتبهای ابتدای و میانه دولتی و خصوصیند. سال تحصیل 1973/1974 در مکتبهای ابتدایی دولتی 25267 نفر، در مکتبهای میانة دولتی 20023 و در مکتبهای ابتدایی و میانة خصوصی 15 255 نفر طلبه تحصیل می‌کرد. معلمان مکتبهای ابتدای و میانه را اساساً مکتبهای میانه تییار می‌کنند. سال تحصیل 1973/1974-م 110 نفر ختم‌کنندگان معلومات پیدگاگی گرفتند. انیویرسیتیت پادشاهی ولّیتّه متخصصان دارای معلومات عالی تییار می‌کند. غیر از این کالج علمهای اجتماعی و طبیعت‌شناسی هم هست.

کیتابخانه‌های کلان: کتابخانة انیویرسیتیت پادشاهی (1769) ، کتابخانة پادشاهی ملته (1955) ، کتابخانة عاموی جزیرة گاتسا (1853). در ولّیتّه از سال 1903 موزی ملّی ملته وجود دارد.