روده

روده، در اکثر هیوانها راه (جای) هاضمه است، که از دهان cap شده تا سوراخی مقعد. (سوراخی عقب) طول می‌کشد؛ در opگنیزمهایی، که راه هاضمه‌اشان به قسمها جدا شده است، روده قسم بعد معده آیندة آن می‌باشد.
در پراسیسّ انکشاف جنینی هیوانات pودة اوّلین در دورة گستروله حاصل شده، به واسطة ددان اوّلین-بلستاپاره با محیط بیرونه علاقه‌مند می‌شود. در اکثر هیوانات بی‌مهره (کرمها، نرمبدنها، بندپایها) بلست-آپاره در هیوان بالغ به دهان تبدل می‌یابد. در سوزنپوستها، بعضی هیوانهای بی‌مهره و همة هیوانات خارددار در جای بلست-آپاره سوراخی عقب حاصل شده، دهان در انتهای دیگر بدن از نو انکشاف می‌یابد. در رودکاواکهای درجة عالی (پالیپهای مرجانی، مدزه‌های ستسیفایدی و غیره) رودة پیش، در کرمدای لونده و دیواندای بی‌مهره‌ای، که سوراخی عقب دارند، pودة عقب انکشاف می‌یابد. در همة هیوانهای مهره‌دار راه هاضمه به قسمها (کاواکی دهان، حلق و روده) جدا شده است. خود روده نیز از قسمهای زیرین عبارت است: pودة پیش (سرخ‌روده و معده) ، pودة میانه (pودة باریک) و رودة غفس.

رودة آدم درازترین قسم (7-9 م) راه هاضمه بوده، از برامهگاد معده cap شده تا مقعد طول می‌کشد. در روده خوراک هضم شده، مادّه‌های غذایی به خون یا لیمفه می‌گذرند و به تمام بدن پهن می‌گردند. رودة آدم دو خیل می‌شود: pودة باریک و رودة غفس یا قلون. رودة باریک
-6 م) ه‌ا معده آغاز می‌یابد و یکچند مراتبه پیچ و تاب خورده به pودة غفس می‌گذرد. baی ه‌ا سه قسم عبارت است: pودة دوازده‌انگشته یا دوادهه، pودة نحیف (تهی، خالی) و رودة تهیگاه. pودة دوازده‌انگشته کوتاهترین قسم رودة باریک است. به درونّ دوادهه راه تلخه و غدود زیر معده گشاده می‌شوند. دیوار pودة باریک از سه قَبَت یا پرده عبارت است: قَبَت بیرونی، یعنی پردة زردابی (سیرازی) ، قَبَت میانة موشکی و قَبَت درونی یا لعابپرده. لعابپرده در رودة چینهای حلقه‌مانند سیرشوماری به وجود می‌آرد. روی پردة موخاتی پتهای بسیاری دارد، که این برای جبّیدن مادّه‌های گیزایی رل کلان می‌بازد. در چقوری تهیگاه راست قسم پایان pودة باریک به pودة غفس می‌گذرد. pودة غفس به شش قسم جدا می‌شود: کورروده (pودة اعور) با کرمروده یا اضافة کرم‌شکل، قلون (چرخکروده)-ا بالارو، قلون اره‌ای (چرخکرودة کنده‌لنگ) ، قلون (چرخکروده)-ا پایانرو، pودة سیگمشکل و pودة راست (مستقیم). دیوار رودة غفس را پرده‌های لعاب، موشکی و زردابی تشکیل می‌دهند. لعابپرده از چینهای هلالشکل عبارت است. موشکپرده روده را به زرکت می‌آرد و از دو قَبَت تارهای موشک سفته عبارت است: قَبَت بیرونی طولانی و قَبَت درونی مدوّر (دایره‌شکل). کورروده در چقورچة تهیگاه راست جایگیر شده است. قلون بالارو به دیوار عقب خالیگی اشکم و گُردة راست می‌رسد؛ وه‌ای در زیر جگر هم گشته، به قلون اره‌ای می‌گذرد. این قسم روده به واسطة چین شکمپرده به دیوار عقب شکم می‌چسپد. وه‌ای در کنار پایان سپرز و گُردة چپ خم گشته، به قلون پایانرو می‌گذرد؛ این روده در تهیگاه چپ به pودة سیگمشکل مبدّل می‌شود. pودة راست انتهای روده و راه هاضمه بوده، با مقعد انجام می‌یابد. مقعد دو اسکنجه یا حلقة موشکی تزینق‌آور دارد: اسکنجة درونی، که از موشکهای سفته و اسکنجة بیرونی، که از موشکهای کنده‌لنگیخ عبارتند. راستروده در مردان در عقب پیشابدان، منیدانها و غدود پراستته، در زنان در پس مدبل و بچه‌دان جایی گرفته است.
ف. ا. عبدالرحماناو.