رابیته

رابطه (عربی) ، در فلسفه علاقه، وابستگی متقابلة موجودات عالم. رابطه یکی از مفهومهای اساسی متریالیزم دیالکتیکی به حساب می‌رود. درستی معرفت انسان به درست مویین نمودن pابیتة حادثه‌های گوناگون عالم وابسته بوده، سبب و نتیجه و شکلهای گوناگونند. همة حادثه و پراسیسّهای عالم بین خود رابطه دارند، چنین است مضمون یکی از رکنهای دیالکتیکه، که پرنسیب رابطة کلّی نام دارد. تا پیدایش متریالیزم دیالکتیکی تنها رابطة متقابلة بین پریدمیتها موضوع تحقیق قرار گرفته بود. به تحقیق مفهوم رابطه و تحلیل منطقی آن اهمیت داده نمی‌شد، تنها شکلهای درونی و بیرونی، ضروری و تصادفی، اساسی و غیریساسی رابطه به اعتبار گرفته می‌شد و بس. در عصر 19 ضمن تنقید میخنیتسیزم، که شکلهای گوناگون رابطه را فقط از pابیتة مکانیکی عبارت می‌دانست، به معنیداد دیالکتیکی رابطه زمینه گذاشته شد. جهتهای خاص رابطه، که به شکلهای مختلف حرکت متیریه منسوبند، آشکار کرده شدند. دستاوردهای ساحة شیمی و بیولوگیه زمینة اساسی این کامیابی بود.
ز نظر متریالیزم دیالکتیکی رابطه را ف. اینگیلس (در «دیالکتیکة طبیعت») و و. ا. لنین (در «دایر به مسئلة دیالکتیکه») همجیهته تحلیل کردند. از همان وقت cap کرده، پرنسیب رابطة کلّی اشیا و حادثه‌های عالم در متدلوژیة نظریة معرفت اهمیت بزرگ پیدا کرد.
رابیته نه تنها پروبلم فلسفی، بلکه موضوع تدقیقات علمهای کانکریتی معاصر نیز گشته است. رابطه را وابسته به خصوصیت و شکلهای گوناگونش به گروهها جدا می‌کنند. این تقسیمات از نظر فلسفی به تصنیفات شکلهای حرکت متیریه موافقت می‌کند. از روی پرنسیب سببیت نیز رابطه را به شکلهای گوناگون جدا می‌کنند. مثلاً، اگر علمهای کلاسیکی به سببیّت مستحکم و یکقیمتة رابطه تکیه کند، در یک قطار ساحه‌های معرفت معاصر در آموزش مجموع علاقه‌های ظاهرنشده به رابطه‌های احتمالی و کارّیلیتیوی تکیه می‌کنند.
رابیته را از روی تأثیر، روش، خصوصیتهای نتیجه، حرکت، شکل و مضمون حادثه نیز به گروهها جدا می‌کنند. مفهوم رابطه در اساسناک کردن متدلوژیة موضوع نو تحقیق برای تحلیل حادثة آموختشونده موقع دارد.
د .: لنین و. ا. ، دفترهای فیلاسافه، اس. ، ج. 38؛ ناوینسکیی ا. ا. ، پانیتی سویز و مارکسیستسکایی فیلاسافی، م. ، 1901؛ یودین ه. گ. ، ستناولینی ا سوشناست سیستمناگا پادخاده. م. ، 1973.
ه. آدینه‌یف.