رهیمزاده باقی

رهیمزاد باقی (15. 5. 1910، دیهه سارباغ ریان غرم-30. 1. 1980، دوشنبه) ، شاعر ساویتی تاجیک، شاعر خلقی تاجیکستان (1977). اشتراکچی جنگ بزرگ وطنی (1941-45). از عایلة م و-درّیس. بروقت از پدر و مادر صغیر ماند. سال 1928 بعد ختم مکتب ابتدای به دوشنبی آمد و در زواد پَخته‌تازه‌کنی کار کرد. سال 1931 در سمرقند تکنیکوم را ختم کرد. سالهای 1933-36 معلّلم مکتب ابتدایی دیهه پشار ریان طویلدره، مدیر مکتب دیهه خمدان، رئیس اتّفاق کسبة معلمان و معلم مکتب دیهه خلمانی ریان غرم بود. سپس تحصیل را در دارالمعلمان تاجیکی تاشکینت دوام داد (1936-38). سال 1938 معلم آموزشگاه پیدگاگی غرم تعیین گردید. سالهای 1939-41 در انستیتوت دولتی پیدگاگی دوشنبه معلومات عالی گرفت و در همان جا معلم شد. از سال 1948 تا آخر حیاتش مشاور انستیتوت نوک تاجیکستان بود. شعرهایش از آخر سالهای 30 نشر می‌شوند. مجموعة یکم رحیم‌زاده «به فرانت» (1945 ،) نوشته‌های اوّلین و اشعار دورة جنگی او را فرا گرفته است. پس از یک سال مجموعة شعر و داستانهای شاعر «عید ظفر» و کتاب آچیرکهای او «در وادی وخش» (هر دو 1946) از چاپ برآمدند. شعرهای رحیم‌زاده «سرود غلبه»، «مکتوب از چایخانة برلین»، بلّدة «چشمة لنین» و غیره در مجموعة «کوهستان درخشان» (1948) جمع آمده‌اند. در همة این شعر و آچیرکهای رحیم‌زاده وطن ساویتی، دلاوریهای ارمیة سرخ و غلبة خلق ساویتی بر فاشیزم ژرمنیه ترنم شده‌اند. در کتابهای «حیات و سخن» (1955) ، «چشمه‌سار» (1957؛ با حروفات عربی، 1959) ، «بهار عمر» (1960) ، «بال هنر» (1963) ، «برگ سبز» (1965) ، که اشعار سالهای آخر شاعر را در بر می‌گیرند، ان-دیشه‌های لیریکی رحیم‌زاده از حیات ریسپوبلیکه و آدمان آن افاده یافته‌اند. رحیم‌زاده سال 1964 به شرف 40-سالگی ریسپوبلیکة ساویتی سوسیالیستی تاجیکستان داستان «راه نور آفتاب» را (همراه میرزا تورسون‌زاده) نوشت. داستان «اعجاز صنعت»، کیه در عنعنة نظم کلاسیکیست، روح بلند زمانوی دارد. این داستان سال 1971 به مکافات سالانة جرنل «آگانیاک» مشرّف گردید. داستان «قصّة کوهسار» در ایجادیات رحیم‌زاده مرحلة نو می‌باشد. این داستانها و شعر و سرودهای سالهای آخر شاعر در مجموعة «قصّة کوهسار» (1970) به طبع رسیده‌اند. ل-ریکة تازة رحیم‌زاده در سلسلة «الهام» (1973) نشر شد. سالهای 1975-76 کلیات آثار شاعر در دو جلد از چاپ برآمد. رحیم‌زاده، پیش از همه، شاعر لیریک است. وه‌ای آبرزهای عنعنوی ادبیات کلاسیکی تاجیک را برای افادة مقصدهای زمان خود ماهرانه استفاده برده است. لیریکة رحیم‌زاده ساده و صمیمی بوده، با یومار سبک آمیزش می‌یابد («اینک سبز». «یک تبسم نوک» و غیره). رحیم‌زاده یک سلسله سرودهای دلپسند دارد («در لب آبی»، «ریسپوبلیکة من» و غیره). در شعر و داستان و سرودهای رحیم‌زاده وصف لنین، روالوتسیة اکتبر، دوستی خلقهای سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س.، صلح، نشو و نمای تاجیکستان، محنت دهقان و کارگر و غیره از موضوعهای اساسیست. رحیم‌زاده همچون دراماتورگ هم مشهور بوده، در مذمّت تمبلان، کارگریزان و عرف و عادتهای کهنه و بد مضحکه‌های بسیاری تألیف کرده است: «قصّة تعریفخاجه‌یف» (1953، همراه ابوالقاسم دهاتی) ، «در سایة شپنگ» (1954، همراه م. ربیع‌اف) ، «چنار گویا» (1955) ، «گهوارة طلا» (1956، همراه س. سعیدمراداف). لیبریتّای آپیرة «دختری از دوشنبه» (1960، همراه ش. قیاماو) به قلم رحیم‌زاده تعلق دارد. رحیم‌زاده سال 1979 درمة «سیهسوار» را آفرید، که در آن یک لحظة مهم دورة کالّیکتیوانی خواجگیهای یکّدست و مبارزه با دشمنان صنفی انعکاس یافته است. سالهای آخر رحیم‌زاده به نثر رو آورده چند حکایه به میان آورد، که آنها در کتاب «از سرگذشت ساقی» (1973) جمع آمدند. یک قسم اشعار او هجویی بوده، در آنها به آهنگ سرودهای خلقی شخصان مصالحکار و وع-دباز، بوالهوس و عایله‌بیزار مذمّت شده‌اند («سال نو مبارک با-شدی»، «جگی-جگی»، «سال نونده عرض نو»، «دلکم بابا» و غیره). رحیم‌زاده برای بچه‌ها هم شعر و سرود و ترانه‌ها آفریده است (منظومه‌های «موسیچه و روباه»، «چشمش الا شد» و غیره). رحیم‌زاده مؤلف مقاله‌های تنقیدیست. شعر و داستان-های رحیم‌زاده به زبانهای روسی، خلقهای سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س. و خارجی ترجمه و نشر شده‌اند. مجموعه‌های زیرینش به زبان روسی برآمده‌اند: ، «مایة پیسن» (1951) ، «رادنیک» (1957) ، «زیلینыی لیست» (مسکو، 1963) ، «کاشکه-خوستونیشکه» (1963) ، «پت سالنیچناگا لوچه» (1964، همراه میرزا تورسون‌زاده) ، «چودا» (1973) ، «س کرыش میره» (1973). اشعار ن. تیخاناو، م. سویتلاو ا. سورکاو، زلفیه، ن. خزری و دیگر در ترجمة رحیم‌زاده به زبان تاجیکی نشر شده‌اند. رحیم‌زاده اس-تاد و مربّی جوانان بود. بسیار کتابهای اوّلین نویسندگا-ن جوان تاجیک در، تحریر او به طبع رسیده‌اند. دیپوتت ساویت عالی ریسپوبلیکة ساویتی سوسیالیستی تاجیکستان (دعوتهای 6-9). با دو آردین بیرق سرخ محنت، دو آردین «نشان فخری»، چهار مدال مکافاتانیده شده است. لوریت مکافات دولتی ریسپوبلیکة ساویتی سوسیالیستی تاجیکستان به نام رودکی (1974). عضو انستیتوت نوک سایوز ساویتسکیخ ساتسیلیستیچیسکیخ ریسپوبلیک ا.ج.ش.س. از سال 1940. قبرش در باغ عینی.

اسناونی: راه تیشده، دوشنبه1966؛ قصّة کوهسار، دوشنبه، 1970؛ کلیات، جلدهای 1-2، دوشنبه، 1981-83.

دبیات: امان‌اف ر. ، نظم باقی رحیم‌زاده در سالهای چلم، در کتاب: «ایچادیات بدیعی، خلق و زمان»، د اشنبی،

1970: مسلمانقولاو ر. ، اسایف x. ، باقی رحیم‌زاده، دوشنبه، 1970؛ x و د آ یداداف ب. ، شاعر و اییام ما، دوشنبه. 1970.

و، خداییداداف.