ردیا‌افکنیشات کیهان

ردیا‌افکنیشاتی کیهانی، ‌افکنیشات ابژکتهای گلکتیکی و می‌تگلکتیکییست، که در دیپزان رادیوموجها واقع می‌­شود. بعضاً رادیو‌افکنیشات آفتاب و سییاره‌ها را نیز متعلّق رادیو‌افکنیشات کیهانی می‌دانند. رادیو‌افکنیشات کیهانی را سال 1931 رادیوفیزیک امیریکایی ک. ینسکیی در موج درازی‌اش 15 م کشف کرد. صرف نظر از آن که قابلیّت تفرقة انتینّة رادیوتیلیسکاپ ینسکیی خرد بود، سالهای منبعده خود او اثبات نمود، که رادیو‌افکنیشات دریفته‌اش از منطقة راه کهکشان می‌آید. سالهای 40 عصر 20 به توفیل انکیشا­ف باسرعت تکنیکایی رادیولاکتسیانی فصل نو استرانامیه-رادیوسترانامیه به وجود آمد، که آن مشاهده‌های استرافیزیکی ابژکتهای کیدانی را مکمّلتر نموده، با استرافیزیکه علاقة زیچ پیدا کرد. اسباب و افزار رادیوسترانامی حاضره‌زمان (سالهای 80 عصر 20) نشان می‌دهد، که تقریباً میل­لیان منبة رادیو‌افکنیشات کیهانی مشاهده کرده شوند. سیل رادیو‌افکنیشات سستترین منبعها از سیل رادیو­‌افکنیشات منیرترین منبع­های معلوم میلیونها مراتبه سستند. اکثریّت کلّ منبعهای سست بیرون از حدود گلکتیکة ما در می‌تگلکتیکه واقع‌اند.

گلکتیکة ما هم منبة رادیو‌افکنیشات کیهانی می‌باشد: در منطقة راه قهکشان جایهایی مشاهده شده‌اند، که انتینسیویّت رادیو‌افکنیشات کیهانی بلند دارند. بیشتر منبعهای می‌تگلک­تینی رادیو‌افکنیشات کیهانی از رادیو‌افکنیشات کیهانی گلکتیکة ما پراقتدارترند. اگر گلک­تیکة ما تقریباً 1038 ایرگ/سان (تقریباً 10-6 حصّة ‌‌افکنیشات پُرّة دیپزان آپتیکی) ‌افکند، بعضی منبعهای می‌تگلکتیکی تا 1045 ایرگ/سان ‌افکنده می‌توانند، که این به اقتدار ‌افکنیشات آپتیکی آنها نزدیک است. چنین ابژکتها، که رادیوگلکتیکه‌ها نام دارند، از عظیمترین سیستمه‌های ستاروی سفیروی عبارتند. زمین موشاهی­ده‌های انتیرفیرینسیانی اثبات کر­ده شده است، که ساحه‌های ‌افکنیشا­ت آپتیکی و رادیو‌افکنیشات ابژکتهای می‌تگلکتیکی در فضا با هم موافقت ندارند: ساحة رادیو‌افکنیشات ابژکتهای کیهانی در دو ابر نسبت به مرکز ‌افکنیشات آپتیکی سیمّیتری جایی گرفته‌اند و از آن در مسافة دهها هزار پرسیک واقع گردید­ند. در بعضی موردها در مر­کز ‌افکنیشات آپتیکی رادیوگلکتیکه‌ها منبة ‌اندازه‌های کنجیشان خرد («1») مشاهده می‌ش­وند، که سیل رادیو‌افکنیشاتشان با گذشت وقت فوری تغییر می‌یابد. این دلیل آن است، که یدراهای گلکتیکی هنوز فعالند و از خود مادّة ابرهای رادیو‌افکنیشات را می‌‌فشانند. نظریة ‌افکنیشات رادیومنبعها را عالمان شویتسیه x. الوفی و ن. گیرلافسان (1950) پیشنهاد کرده‌اند و آن را عالمان ساویتی و. ل. گینزبورگ و ا. س. شکلاوسکیی منبعد تکمیل داده‌اند. بنا به تدقیقات عالمان ساویتی رادیو‌افکنیشات کیهانی هنگام در میدانهای مگنیتی حرکت کردن الکترونهای سریع (الکترونهای ریلیتیوی) به عمل می‌آمده‌اند. تدبیق این نپزریه به منبعهای رادیوگلکتیکی معلوم نشان داد، که در چو­نین منبعها مقدار زیاد ذره‌های ریلیتیوی موجودند، که انرژییشان جمع‌الجمع تا به 1060ارگ می‌رسد. این ذره‌ها در ساحة ید­راهای گلکتیکی جمع می‌آیند و هنگام ترکشها از آن جا خارج می‌شوند.

سال 1967 استرافیزیک انگلیس ج. بیلّ با همکارانش رادیومنبة تماماً نوی را آشکار کرد و آن پولسرها نام گرفت. سانیتر معلوم گردید، که پولسرها ستاره‌های نییترانی بسا پرزور مگ­نیتهناک شده‌اند، که بعد از ترکیدن ستاره‌های نوترین به وجود آمده‌اند.

ز آخر سالهای 60 این جانب با یاری ردیفان مسنوی زمین در موج درازی‌اش تقریباً یک کیلومتر، اینچنین در دیپزان سوبمیلّیمیتری مشاهدة رادیو‌افکنیشات کیهانی گذرانده می‌شود.

د .: کپلن س. ا. ، المنتارنیه رادیوسترانامیه، م. ، 1966.