پیدگاگیکه

پیدگاگیکه (یون. رidagogike-نگاه و بین، تربیة کودک) ، مجموع علمهای نظری و عملیست، که مسئله‌های تعلیم، تربیه و معلومات را در بر می‌گیرد.

وّل پیدگاگیکه همچون نظریة تعلیم و تربیة بچگان انکشاف یافت. پیدگاگیکه در ا.ج.ش.س. و مملکتهای سوسیالیستی همچون نظریة تربیة کمونیستی آدم نو ترقّ می‌کند؛ با سوسیالاگیه و پسیکولوژی علاقة عضویی دارد. پیدگاگیکه قانونیّت پراسیسّ تربیه، ساخت و ترتیب آن را تدقیق، نظریه‌ و متدیکه، پرنسیب و شکلهای تشکیل کار تعلیم و تربیّه را مرتّب می‌نماید. به ساحه‌های پیدگاگیکه نظریة تربیه، تعلیم و معلومات بچگان دارای نقصانهای جسمانی و روحانی، که آن را دیفیکتالوژی می‌نامند، داخل می‌شوند. دیفیکتالوژی از طفلاپیدگاگیکه، سورداپیدگاگیکه، عالیگافریناپیدگاگیکه عبارت است. به ساحة پیدگاگیکه تاریخ پیدگاگیکه نیز داخل می‌شود. پیدگاگیکه در این حال به پیدگاگیکة مکتبی، پیدگاگیکة معلومات کسبهای تکنیکی، پیدگاگیکة آموزشگاههای پیدگاگی، پیدگاگیکة مکتب عالی و پیدگاگیکة  تامکتبی جدا می‌شود، که همة این را پیدگاگیکة سنّوسالی می‌نامند. در مرحلة حاضره پیدگاگیکة عایلوی، پیدگاگیکة حربی، پیدگاگیکة استحصالاتی، پیدگاگیکة مقایسوی، پیدگاگیکة کلانسالان ساحه‌های علی‌حدة پیدگاگیکه گردیدند. پیداگیکه با بیولوگیه، فیزیولوژیه، ژنتیکه، انتراپالوژی، سوسیالاگیه و پسیکولوژی برین علمها علاقة عضویی دارد. سالهای آخر پیدگاگیکة اجتماعی، پیدگاگیکة پسیخالاگی، پیدگاگیکة معالجوی، پیدگاگیکة صنعت‌شناسی، پیدگاگیکة حقوق‌شناسی، پیدگاگیکه‌ای اصلاح محنتی برین ساحه‌های نو پیدگاگیکه به وجود آمدند.

پیدگاگیکه چون فنّ جمعیّتی تشکّل و انکشاف یافت. از این رو پیدگاگیکه به سیستم دانشهای جمعیّتی داخل می‌شود و با همدستی با دیگر فنهای جمعیّتی، پیش از همه فلسفه، ایتیکه، استتیک انکشاف می‌یابد. اساس متدلوژی پیدگاگیکه فلسفة مارکسیستی-لنینی، متریالیزمی دیالکتیک و تعریهی می‌باشد.

مفهومهای اساسی پیدگاگیکه تربیه، تعلیم، معلومات و آموزش است.

ه)          تربیه-از طرف تربیتگر تشکّل دادن سیمای اخلاقی، انکشاف استتیک و جسمانی تربیتگیرنده.

 

ب)         تعلیم-مسلّح نمودن خوانندگان با دانش، مهارت و ملکه‌ها، تکمیل شعور و رفتار آنها.

 

و)          معلومات-پراسیسّ و نتیجة از خود نمودن سیستم دانشها و در این اساس تشکّل دادن جهان‌بینی کمونیستی، شعور و رفتار کمونیستی.

 

پیدگاگیکه متدهای مخصوص تدقیقاتی دارد، که آنها را متدهای تدقیقات پیدگاگی می‌نامند. پیدگاگیکة ساویتی چنین متدهای تدقیقات پیدگاگی دارد: مشاهدة پیدگاگی (دو خیل می‌شود: بی‌واسطه و بواسطه) و آزمایش پیدگاگی (دو خیل می‌شود: تبیلی و صنعی)؛ پرسش د ا ه آ ن ا ک ا و خ ا ت ت ی؛ آموختن حجّتهای مؤسسه‌های تعلیم و تربیوی و ک آ ر ه آ ا بچگان. وقتهای آخر متد تحلیل مقایسوی کار تعلیم و تربیه و متد تدقیقات متیمتیک نیز هرجانبه استفاده برده می‌شود.

وّلین تدقیقاتهای پیدگاگی به عهد جمعیّت غلامداری آیدند. پیدگاگی دنیای قدیم مقصد داشت، که توسط تربیه خلق و اطوار و عادتهای اهل جمعیّت را نگاه دارد. به همین مقصد در مصر پرستش کاهنان، در هندوستان کسته‌ها، در ختایی عقیدة بی‌نقصی امپراتور و غیره ترغیب کرده می‌شد.

قیده‌های پیدگاگی در زمانهای قدیم در ضمن فنهای فلسفه، الهیات، سیاست به وجود آمدند و انکشاف یافتند. چنانچه، در کتابهای به نام مقدّس زبور، تورات، انجیل، قرآن و دیگر معیار رفتار، مناسبت پدر و مادر و فرزندان بیان یافته‌اند. مشهورترین فیلسوفان یونان قدیم دیماکریت، پراتگار، سقراط، افلاطون، ارسطو با مسئله‌های سیاست و تربیه، دولت و شخصیت، رل معلومات در حیات جمعیت و غیره مشغول شده‌اند. آنها اهمیت تربیة معلومات، ضرورت تربیة آدم بامعرفت، برتری معلومات مرتّب و دیگر تمایلهای اساسی انکشاف پیدگاگیکه را نشان داده‌اند.

به مقابل زهد و تقوای عصر میانگی عقیدة انکشاف همه‌طرفة انسان به میان آمد. این عقیده منبعد از طرف متفکّران-پیدگاگ و پسیخالاگی اسپنی x. ویویس، خادم سیاسی انگلیس ت. مار، نویسندة فرنسوی ف. ربلی و فیلسوف فرنسوی م. مانتین، عالم ندیرلندی ایرزم راتّیردمی تقویت داده شد. در مرکز دقّت این متفکّران توجّه انسان به حیات، حلاوت بردن از زندگی، سعی و کوشش او به فعالیت می‌ایستاد. با این همه در این دوره نظریة پیدگاگی مرتّب وجود نداشت، عقیده‌های پیدگاگی فقط در شکلهای گوناگون ادبی افاده کرده می‌شدند. در انکشافن نظریة تربیه و خوداداره‌ انسان فرانسیس باکان سهم مویین دارد. پنسافیه و دیدکتیکة یه. ا. کامینسکیی، اثرهای فلسفی و پیدگاگی چ. لاکّ در همین رویه ایجاد شده‌اند.

 

پیدگاگیکه را همچون ساحة مستقل دانشهای نظری یه. ا. کامینسکیی در اثر خود «دیدکتیکة بزرگ» اساسناک کرد. پیدگاگیکة کامینسکیی به مکتب سخالستیکی ضربة سختی زده، همه آن جهتهای بهترینی را، که در تجربة کار مکتبها فراهم آمده بودند، جمع‌بست نمود. در اوراپه بار اوّل ج.   لاکّ کوشید، که مسئلن تربیة معنوی را به طور نو حل نماید. این به انکشاف منبعدة پیدوگاگیکه مساعدت کرد. در ترقّی پ. ا. گیلویتسی و د. دید را نیز سهم مویینی گذاشتند. ا. گیلویتسیی در اثرهای خود-«در بارة فکر»، «در بارة انسان، قابلیّت فکری و تربیة او» انکشاف انسان به طرز نو باها داد. در تاریخ انکشاف فکرهای پیدگاگی ج. ج. روسّا موقع مخصوص دارد. عقیده‌های کامینسکیی، لاکّ و روسّا به کار عملی مکتبهای فیلنتراپیستها ا. ب. ب­زیداف، x. گ. زلتسمن، ا. گ. کمپی، ا. x. گوتس-موتس، x. ک. ترپّ و دیگران تأثیر کلان بخشید. با تأثیر فیلنتراپیستها تعلیم پیدگاگیکه در دانشکده‌های عالی جاری کرده شد. دورة نو انکشاف فکرهای پی­دگاگی با فعالیّت ا. گ. پیستلاتس رابطه دارد. او اوّلین شو­ده کوشید، که تعلیم را با محنت پیوست نماید. به انکشاف نظریة پیدگاگی از بسیار جهت پی­دگاگ دموکرات نیمیس ف. ا. دیستیرویگ مدد رساند. خذمت او در ساحة دیدکتیکه کلان است. دیستیرویگ پراسیسّ تعلیم را بسا دقیق تحلیل کرد.

در عصر 19 انکشاف پیدگاگیکه به تعلیمات سوسیالیستان خیالی ا. سین-سی­مان و ش. فوری (فرنسیه) ، ر. آوان (انگلیه) وابسته است. آنها عقیدة به طبقه‌ها وابسته کردن تعلیم را تنقید نموده، طلب کردند، که همه یکجایه تعلیم گیرند. خود ر. آوان برای فرزندان کارگران در نزد فابریکه‌اش مؤسسه‌های تامکتبی تشکیل کرد، تعلیم را با محنت استحصالی نسل نورس پیوست نمود، که این نسبت به تمام سیستم پیدگاگی گذشته قدمی به پیش بود.

برای پیدگاگیوة برجوزی عرفة ام­پیریلیزم رویة ریکسیانی خرک­تیرناک بود. نمایندگان پیدگاگیکة این دور: سپینسیر، و. ا. له‌ای، ه. می‌یمن، و. فیریر، گ. کیارشینشتیینیر، ج. دیو. ولی آنها نظریة مکمّلی به وجود آورده نتوانستند. یکی از پیدگاگهای بانفوذ آن دور-گ. کیارشینتیینیر کوشید، که به پلن خوانش مکتبهای خلقی بیشتر متیمتیکه و طبیعت‌شناسی داخل نماید، متدهای فعال تع­لیم را مرتّب سازد. این دقّت بسیار پیدگاگها را به خود کشید. ج. دیو فکر تشکیل مکتب محنتی را به میان گذاشت. دیو چنین می‌شمارید، که محنت مکتب را به حیات نزدیک نموده، چون واسطة تعلیم و تربیه خذمت خواهد کرد. در روسیه اوّلین ترغیبکنندگان ایده‌آل انساندوستی متفکّران اکراینه و بیلاروسّیه س. زیزنیی، ا. باریتسکیی، ک. ستوراویتسکیی (عصر 16) بودند. در آخر عصر 17 و اوّل عصر 18 پیدگاگهای روس ل. مگنیتسکیی، فیافن پراکاپاویچ، م. سماتریتسکیی،

و. تتیشیف و دیگران خذمت کلان کردند. آنها آن وظیفه‌های نو مکتب و تربیّه را، که پیشرفت اقتصادی و سیاسی مملکت به می­یان گذاشته بود، نشان داده، عاید به اصول تعلیم فنهای علی‌حده مصلحتها دادند. م. و. لاماناساو می‌کوشید، که مکتب و معارف به همه دسترس باشد. او برای دانشکده‌های عالی چند کتاب درسی و دستورها اویشت.

وّلین اثرهای کلان عاید به پیدگاگیکه در روسیه در نیمة دوّم عصر 18 از طرف ا. ا.  بیتسکایی، ف. ا. ینکاویچ دی میرییوا، پ. ا. ناویکاو نوشته شدند. یکی از اساس‌گذاران رویة پیشقدم در پ. ا. ن. ردیشیف بود. او به اصول طبقوی تعلیم در مکتبها مقابل برآمده، مسئلة بامعرفت کردن خلق را به میان گذاشت. روالوتسیا­نیران دموکرات روس. و. گ. بیلین­سکیی، ا. ا. گیرتسین، ن. ا. دابرالیو­باو، ن. گ. چیرنیشیوسکیی با پرابلی­مة نظریه‌وی پیدگاگیکه-مقصد تر­بیه، موقع تربیه و معارف در جمعیت، اهمیت معرفتی علمهای جمعیّتی و طبیعی، ماهیّت تربیة استتیکی و غیره  مشغول شدند. پیدگاگیکة روالوتسیانیران دیماک­رت با اساسهای متدلوژی خود به متریالیزم تاریخ خیلی نزدیک شد.

در سالهای 60 عصر 19 رساله‌های ن. ا. پیراگاو، د. ا. پسریف، ن. و. شیلگوناو نشان دادند، که پروبلمهای پیدگاگیکه دقّت دایره‌های وسیع جمعیّت را به خود کشیده‌اند. در این دوره در انکشاف پیدگاگیکه رل ک. د. و شینی کیی نهایت کلان است. او اساس‌گذار پیدگاگیکة وطنیست. خادمان پیپقدم مکتب خلقی ا. یه. الیناو و دیگران سعی و کوشش کردند، که عقیده‌های ک. د. اشیناکیی را در عمل تطبیق نمایند. اثرهای ک. د. اشینسکیی به ایجادیات پید­گاگهای ترقّی‌پرور ارمنستان (گ. اگین و ن. تیر-گیواندین) ، آذربایجان (ر. افندییف) ، گرجستان (یه. س. گاگیبشویل) ، قزاقستان (ا. التینسرین) و دیگران تأثیر سودمند رساندند. در انکشاف افکار پیدگاگی روس ل. ن. تالستایی مقام بلند دارد. اثرهای او در درک پسیکولوژی بچگان، جهان باطنی آنها یاری کلان می‌رسانند.

در رواج افکار پیدگاگی خلق تاجیک متفکّران رودکی، شهید بلخی، ابوشکور بلخی، فردوسی، سعدی، جامی و دیگران سهم ارزنده گذاشتند. اثرهای این بزرگان اساساً افکار پیدگاگی خلق تاجیک را افاده کرده، در تربیة آدم اصیل رل کلان می‌بازند. خصوصاً اثرهای ناصر خسرو «روشناینامه»، «سعادتنامه»، کیکاووس «قابوسنامه»، نظام‌الملک «سیاستنامه»، فرید‌الدّین عطّار «پندنامه»، نصیر‌الدّین طوسی «اخلاق ناصری»، جلال‌الدّین جوانی «اخلاق جلالی»، هوسین واعظ کاشفی «اخلاق محسنی»، عبدالرحمان جامی «بهارستان» و دیگر نسل نورس را به پاکخلاقی، آدم‌گری و مردانگی، دلیری و بامعرفتی، کسب و هنرآموزی هدایت می‌نمایند. احمد دانش عقیده‌های پیدگاگی خود را به انکشاف مکتب و معارف پیشقدم روانه کرد. در تاجیکستان تایینقیلابی ادبیات مخصوص پیدگاگی قریب وجود نداشت. در مکتب و مدرسه‌ها با اصول عصر میانگی تعلیم می‌دادند. سیستم تعلیم درسی-صنفی بعد روالوتسیة کبیر سوسیالیستی آک­تیبر جاری شد. آخر عصر 19-اوّل عصر 20 کتابهایه نو درسی-«استاد اوّل» (س. سعیدزیزاو) ، «مطلع-ال-علوم و مجمع-ال-فوتوی» (و. علی‌) ، خلاصات-ال-حساب» (ب. محمّد) و غیره‌ها تألیف شدند. سالهای 10 عصر 20 کتابهای درسی «تهزیب-اس-سیبیای» (س. عینی) ، «جامع-ال-حکایات» (ا. شکوری) ، «راهبر کتاب» (ا. رحمت‌الله‌اف) و غیره‌ها انتشار گردیدند.

با این همه پیدگاگیکه هنوز به نظریة علمی تبدل نیافته بود. اساس‌گذاران کمونیزم علمی ک. مرکس و ف. اینگیلس برای آن زمینه فراهم آوردند. پیدگاگیکه اساس متدلوژی استوار پیدا کرد، که آن متریالیزم دیالکتیکی و تاریخی بود. مارکسیزم در ساحة پیدگاگیکه در نتیجیه مبارزة جدّی ضد انرخیزم و اصلاحاتپرستی پایدار گردید. مارکسیزم بسیار مسئله‌های پیدگا­گی، از جمله انکشاف همه‌طرفة شخصیت، تناسب تربیة عایلوی و جمعیّتی، معلومات عمومی و پالیتیخنیکی و غیره را پیش گذاشت و راههای اساسی حلّ این مسئله‌ها را نشان داد.

در شرایط نو با حلّ بسیار مسئله‌های تربیه، معارف و معلومات و. ا. لنین مشغول شد. و. ا. لنین تا روالوتسیه یک قطار مقاله‌های خود را به مسئله‌های مک­تب و معارف و تعلیم و تربیه بخشید («خواجگی گیمنزیه و گیمنزیه‌های اصلاحکننده»، «وزیران ما در چه خصوص فکر می‌کنند؟»، «عاید به مسئلة سیاست وزارت م­اریف خلق» و غیره). او پراگرمّة پرتیوی معارف خلق را مورت­تب ساخت، که آن در سعیزد 2-یوم رسدرپ قبول کرده شد. و. ا. لنین تأکید می‌کرد، که تربیه کتگوری دائمیست. نکته‌های و. ا. لنین به پیدگاگیکة ساویتی اساس گذاشتند. برای انکشاف منبعدة نظریة پیدگاگی ساویتی حلّ چنین مسئله‌ها اهمیت کلان داشتند: علاقة پیدگاگی با سیاست، مناسبت پرا­لیتریت به مدنیّت گذشته و مکتب کهنه، مضمون و متدهای تربیة اخلاق کمونیستی، تییاری پالیتیخنیکی طلبگان مکتبهای میانة معلومات عمومی و غیره. ب­رای پیشرفت پیدگاگی ساویتی در سالهای اوّل حاکمیت ساویتی خذمت پ. ن. لیپیشینسکیی، م. م. پسترک، س. ت. شتسکیی و دیگران کلان است. آنها متدهای نو تعلیم و تربیّه را مرتّب ساخته، در عمل سنجیدند. انکشاف نظریة پیدگاگی به فعالیّت ن. ک. کروپسکیه نیز وابسته است. او تا روالوتسیه اثر نظریه‌وی خود-«معارف خلق و دموکراتیه» را (سال 1915) نوشت. این اثر اوّلین تدقیقات مرک­سیستی ساحة تاریخ پیدگاگی بود.

بعد روالوتسیة اکتبر ن. ک. کروپ­سکیه همراه ا. و. لونچرسکیی، م. ک. پاکراوسکیی و دیگران خادمان معارف خلق عقیده‌های ک. مرکس. ف. اینگیلس، و. ا. لنین را ترتیب و ایجادکارانه استفاده کردند. ن. پ. بلانسکیی، ل. گ. کلشنیکاو، ا. پ. پینکیویچ، ب. ب. کامراوسکیی، ا. ف. سودکاوسکیی، آ. و. ترختین­بیرگ و دیگران اثرهای خود را به پو­ری مسئله‌های متدلوژی، مانند فنّ پیدگاگی، مناسبت پیدگاگ به فلسفه، دیالکتیکة انکشاف افکا­ر پیدگاگی و غیره، بخشیدند. اوّلین اثرهای دایر به تاریخ پیدگاگی ساویتی از طرف گ. ا. جرکاوسکیی، ا. ن. می‌دینسکیی و دیگران نوشته شدند. در آنها انکشاف مکتب و افکار پیدگاگی علاقه‌مندانه با تاریخ مبارزة صنفی عکس یافت. نتیجه‌های کار ده‌سالة مکتب ساویتی در «اینتسیکلاپیدیة پیدگا­گی» (1927-1928) ، که از سه جلد عبارت بود، انعکاس یافتند.

در اساس قرار کم پرتیه «در بارة مکتب ابتدایی و میانه» مضمون تدقیقات پیدگاگی به کلّی تغییر یافت. کار پرثمر مرتّب نمودن دیدکتیکه و می‌­تادیکه آغاز یافت، به مکتب‌شناسی دقّت مخصوص داده شد. کتابهای درسی، پراگرمّه و دستورهای تعلیمی نو تألیف یافتند. کتاب درسی پیدگاگیکه برای انستیتوتهای پی­دگاگی از چاپ برآمد (سال 1934). سالهای 1934-1940 با تشبث ا. ا. کیراف، پ. ن. گروزدیف، ا. یه. گالنت، ن. ک. گانچراف، س. م. ریویس، ل. ا. رسکین، س. x. چودراف و دیگران دستورخوان تعلیمی نو عاید به پیدگاگیکه ترتیب داده شدند. به انکشاف منبعدة پیدگاگیکه تشکیل یافتن ایپ رسفسر (1943) ، که آن سال 1966 به ایپ ا.ج.ش.س. تبدل یافت، مدد کلان رساند. سانیتر «خوانشهای پیدگاگی» و کانفیرینسمیهای علمی و عملی گذرانیده، در آنها تجربه‌های پیپقدم پیدگاگی جمع‌بست کرده شدند. سالهای 1948-1956 یک قطار کتابهای نو درسی پیدگاگیکه با تحریر ا. ا. کیراف (1948، 1956) ، ک. پ. اسیپاو و ن. ک. گانچراف (1950) ، پ. ن. شیمبیریف و ا. ت. آگا­رادنیکاو (1954) از چاپ برآمدند. اثرهای ا. س. مکرینکا در انکشاف فکرهای پیدگاگی در ا.ج.ش.س. و دیگر مملکتهای سوسیالیستی را­ل کلان بازیدند. سالهای منبعده در نسبت نشر اثرهای ک. د. اشینسکیی، پ. ف. لیسگفت، ا. س. مکرینکا، ن. ک. کروپسکیه، س. ت. شتس­کیی، یه. ا. کمینسکیی، ا. گ. پیستلاتس، ا. دیستیرویگ، ا. گیربرت و دیگران کار زیادی انجام یافت.

سالهای 1940-1960 به مرتّب ساختن متدیکة کار تربیه، خصوصاً به تشکیل و متّحد نمودن کالّیکتیو طلبگان، شکل و متدهای تربیه، تربیة کمونیستی، مناسبت کمونیست به محنت، انتظام و غیره اهمیت کلان داده شد. با حلّ این مسئله‌ها ن. ا. بالدیریف، ت. ا. کانّیکاوه، آ. ا. روته، و. ا. سوخاملیشیکیی و دیگران مشغول گردیدند. خصوصاً دایر به انکشاف مکتب و افکار پید­گاگی خلقهای وطنمان و خارجی اثرهای مهم تألیف شدند. چو، عاید به افکار پیدگاگی خلتسخای آسیای میانه عالمای س. ر. رجب‌اف، ن. ک. قادراو (رسّ ازبکستان) ، ا. ه. ازمیلاو (رسّ قرغیزستان) ، م. آ. عارفی، ا. آ. عابداو (رسّ تاجیکستان) ت. ب. بیردییف، م. د. انّکورداف و ا. ا. قرباناو (رسّ ترکمنستان) ، د. آ. لاردکیننیدزی (رسّ گرجستان) ، م. م. مهدیزاده (رسّ آذربایجان) و دیگران اثرهای سزاوار دقّت ایجاد کردند.

مرکز پیدگاگیکة برجوزی امروزه شمه می‌باشد. به تدقیق پروبلمهای پیدگاگی اسّاتسیتسیة معلومات ملّی، جمعیّت «فی-دیلته کپّه»، بیورای پیدگاگی تیست و غیره مشغولند. در انیویرسیتیتهای کالم­بیه، گرورد، پرینستان، چکگا، پیتسبورگ و غیره کفیدرهایی تشکیل کرده شده‌اند، که پیوسته کارهای تعلیمیی و علمی می‌برند. در انگلیه انستیتوت ملّی تدقیقات پی­دگاگی و انستیتوت پیدگاگیکة انیویرسیتیت لاندان، در فرنسیه انستیتوت ملّی پیدگاگی، در رفگ انستیتوت نیمیسی پیدگاگیکة علمی، انستیتوت کامینسکیی، انستیتوت بینلخلقی تدقیقات پی­دگاگی نفوذ زیادی دارند. این مرکزهای علم برجوزی پروبلمهای مهمترین تعلیم و تر­بیة نسل نورس را با سیاست و ادیالوژی پیدگاگی برجوزی عضواً علاقه‌مند می‌کنند.

در مملکتهای کاپیتالیستی پیدگاگهای مارکسیست نیز هستند، که برای پیدگاگیکه پیشقدم مبارزه می‌­برند. در یک قطار مملکتها آنها مؤسسه‌های تدقیقات علمی خود را تشکیل کرده، به تدقیق پروبلمهای تعلیم و تربیه مشغولند. به یاری معلمان پرتیة کمونیستی فرنسیه جرنل «مکتب و ملّت»، اتلیه «اصلاحات مک­تب»، انگلیه «معلومات امروز و فردا» را نشر می‌نمایند.

الیمان پیپقدم غرب پرابلی­مه‌های مهمترین پودگاگیکه را از نقطة نظر مارکسیستی حل نموده، نظریه‌ و عملیة تعلیم و تربیّه را با دلیلهای نو غنی گردانده، کامیابیهای افکار پیدگاگی ممل­کتهای سوسیالیستی را ترغیب می‌کو­نند، کارکتر صنفی و ماهیّت ریکسیانی نظریه‌های پیدگاگیکة برجوزی را فاش می‌نمایند. پ. کراسّیر، م. کارنفرات، ر. زّزا، ف. سیکلی-ری و، ا. بنف، د. یاوین، ا. عدلیر از ه­مین قبیل عالمانند. پیدگاگهای کمونیست ب. سیمان، م. مارّیس، ا. ولّان یک قطار اثرهای خود را به آشکار نمودن کارکتر صنفی معلومات بخشیده‌اند.

پرتیه‌های کمونیستی مملکت­های کاپیتالیستی پراگرمّة وسیع و از جهت علمی اساسناک به کلّی دموکراتانیدن معارف خلق را ترتیب داده‌اند، که اساس آن متدلوژیة مارکسیستی-لنینیست. این پراگرمّه‌ها تشکیل مکتبهای یگانة معلومات عمومی را در نظر دارند.

ز طرف عالمان کمونیست مملکتهای کاپیتالیستی خل کرد

شدن مهمترین مسئله‌های تعلیم و تربیه سهم کلان آنهاست در مبارزه به مقابل ادیالوژی برجوزی و مبارزه برای سوسیالیزم.

د .: مرکس ک. ا اینگیلس ف. . آ واسپیتنی ا آبرزاونی، م 1057؛ ل ا-ن ا پ و. ا. ، آ واسپیتنی ا آبرزاونی، م. ، 19 (53؛ عارفی م. ، ای تاریخ زفکا-ر پیدگاگی خه ل پ تاچیو، چ. 1-2. د. ، 1962-65؛ آب ا لاو ا. آ. ، آچیرک موخ-تسر تاریخ معارف خلک تاچیکیس* تان، د. ، 1965؛ خ ا م آ ن م و ا ل. ، استاریه رزویتی نرادناگا آبرزاونیه و تد­جیکسکایی سّر (1917-07 گگ) ، د. ، 1968؛ بالدыریف ن. ا. ، متدیکة کارهای تربیوی در مکتب، د. ، 1979؛ کام­راوسکیی ب. ب„ دیالکتیکه رزویتی نوچنا-پیدگاگیچیسکایی مыسل. م. ، 1929؛ سترومینسکیی و. ، تیاریتیچیسکیه دیس­کوسّیه و ساویتسکایی پیدگاگیکی، م. ، 1930؛ گانچراف ن. ک. ، آسناوы پیدگاگیک، م. ، 1947؛ شیمبیریف پ. ن. . آ گ آ ر آ د-ن ا ک آ و ا. ت. ، پیدگاگیکه (اچیبنیک دلیه پیدگاگیچیسکیخ انستیتوتاو) ، م. ، 1954؛ کارالیف ف. ف. آچیرک پا استاری سا­ویتسکایی شکالы ا پیدگاگیک، 1917-20، م. ، 1958؛ م آ ش ن ا ا ا. د. ، المنتы پی­دگاگیک و پرتیینایی رباطی. م. ، 1965؛ یوسفبیکاو ر. ، رستسویت نرادناگا آبرزاونیه و ساویتسکام تدجیکیستنی، د. ، 1908؛ پیدگاگیکه. پاد آبشیی ریدک­تسییی گ. ا. شوکینایی، م. ، 1966؛ آگاراد­نیکاو ا. ت. ، پیدگاگیکه، م. ، 1968؛ بالدыریف ы. ا. ، گانچراف ن. ک. ، [و دیگ. 1، پیدگاگیکه. م. ، 1968؛ الینه ت. ا. ، پیدگاگیکه، م. ، 1968؛ کانستن­تیناو ن. ا. ، می‌دыنسکیی ک. ن. ، |و دیگ. ]، استاریه پیدگاگیک. م. ، 1974؛ پیدگاگیکه شکالы. پاد رید. 2. ت. آگا­رادنیکاوه، م. ، 1978.