پیوستهای کامپلیکسی

پیوستهای کامپلیکسی، پیوستهای کااردینسیان ی، یک صنف مخصوص پیوستهای شیمیاییی را گویند، که در نتیجة به یگان یون (یا اتم) پیوست شدن مالیکوله‌های نییترلی یا یونهای دیگر حاصل می‌شوند. پیوستهای کامپلیکسی ساخت خاصی دارند. مثلاً، پیوست از ریک­سیة-pt£l<+2کس1 kalptcle] حاصلشده ساخت زیرین دارد: یدرای پیوستهای کامپلیکسی یا خود کامپلیکس از اتم مرکزی-کامپلیکسحاصل‌کننده (در این جا یون pt4 +) عبارت است. با اتم مرکزی مالیکوله یا یون­هایی، که آنها را لیگند (یونهای کلر) می‌گویند، کااردینسیه   (رابطناک) می‌پیوند (نگرید بند شیمیایی) ، موافق نظریة بند کاولینتی کامپلیکس k2[ptcle] باید ptcl4 •

2kg1 نوشته می‌شد. امّا تدقیق رینتگینی ترکیب و آموزش خا-سیّتهای شیمیایییو ساخت مذکور کامپلیکس، یعنی k2[ptgl6]-po تصدیق نمودند. در چنین کامپلیکس لیگندها (س1) ، که به اتم مرکزی (pt4+) نزدیکند، نسبت به یونهای بیرونی|ک +|استوارترند. کامپ­لیکسنایی نیز هستند، که فقط از اتم مرکزی و لیگندها عبار­تند. macلن، کربنیل متالها غی (سا) ب، ni (lgo) 4، no (go) e. مقدار یون و مالیکوله‌های با اتم مرکز بی‌واسطه پیوست‌شده را عدد ک آاردینسیانی (عدد کااردینسیانی) می‌نامند. مثلاً، در k2[cucl4] ا. ک.-ن مس-4t در (سگ (<ن20) و) س1ز ا. «.-ا خرام-6، در[ca^nhajejclj ا. ک.-ا کلسیی-8 و گ. حاضر ا. ک.-پ ه‌ا 1 تا 12 معلوم است، ولی در عمل ا. ک.-ا 4 بیشتر معمولند. به صفت اتم کامپلیکسحاصل‌کننده اساساً المنتهای متوسط (ti، v، crf mn، fe، go، ni، cu، pt، au، hg و غیره) و غیریمیتلّها (و، ر، si) ، به صفت لیگند باشد، انیان کیسلاته‌های غیریارگنیکی و آرگنیکی، پیوستهای گیتی-راسیکلی و دیگر مالیکولهای و ردیکلهای گوناگون استفاده می‌شوند. حالا پیوستهای کامپلیکسی بسیاریدرایی المنت­های متوسط، که برای شیمی نظریه‌وی و عمل اهمیت مخصوص دارند، همجیهته آموخته می‌­شوند. ساخت پیوستهای کامپلیکسی را بار اوّل ا. ویر­نیر تدقیق کرده است. کارهای او را عالمان نمایان ساویتی ل. ا. چوگ­یف، ا. ا. چیرنییف و دیگر-دوام داده‌اند. پ. ایوستهای  کامپلیکسی را برای چودا کرده گرفتن و تازه کردن متالهای گروه پلتینی، طلا، نقره، نیکل، کوبالت، مس، المنتهای نادرزمین، متالهای عشقاری، اینچنین در دیگر پراسیسّهای تیخنالاگی، شیمی 'تهلیلی و غیره استفاده می‌برند. بسیار پیوستهای کامپلیکسی در پراسیسّهایی، که در ارگانیزم زنده صورت می‌گیرند (نفسکشی، فتوسنتز، کتلیز فیرمینتتیوی، مبادلة مادّه‌ها و غیره) اشتراک می‌کنند. دبیات کاتّان ف. ، ایلکینسان دج. ، ساوریمینّیه نیارگنیچیسکیه خی­میه، ترجمة از انگلیسی، تام 1-3، مسکو، 1969.