پیوند

پیوند، ترنسپلنتسیه، نوده (قلمچه) یا مُغجه (چشمک)-ا یک رستنی (پیوندّوست) را به دی­گرش (پیوندتک) پیوستن. پیوند یکی از مهمترین اصولهای افزایش نشوی رستنی (نگرید افزایش) بوده، در جنگلزاری، تاک و باغداری، رستنی‌پروری و پرورش نهال و رستنیهای آراشی وسیع استفاده می‌شود. پیوند برای نگاه داشتن خصوصیتهای نوعی رستنیهای بسیارساله؛ عوض کردن پیوندتک، که به شرایط آب و هوای محل موافق نیست یا عوض کردن آن با پیوندّوست خوشهاسیل، به سرماکسلی و حشرات تاب‌آور اهمیی­ت کلان دارد؛ برای قوّت دادن سبزش یا سست کردن آن؛ تیزانیدن گل و میوة نهال و غیره نیز به کار می‌برند. پیوند از زمانهای خی­لی قدیم معلوم است. استفادة پیوند از فنیکیان به کرفگینیهای و یونانیها و بعدتر به ریمیها، از آنها به فرنسیه و مملکتهای دیگر اورایان غربی می‌گذرد. سغدیها نیز در تاک و باغداری به پیوند خیلی ماهر بوده‌اند.

در دنیا زیاده از 200 اصول پ. ایوند معلوم بوده، در عمل فقط 10-15 نوع آن را به کار می‌برند؛ این نوعها به دو گروه اساسی-م و غ-جپیوند و قلمچپه ی و ن د تقسیم می‌شوند.

موغجپیوند، پوستپه یوند یا برگ پیوند، یکی از اصولهای معمول پیوند بوده، در نهالخانه‌ها acocaن برای زیاد کردن کوچت درختان میوه‌دار و بعضی رستنیهای آرایشی استفاده می‌شود.

خنگام مُغجپیوند نوده کم صرف شده، نظر به نوعهای دیگ­ر پیوند سیرمحصول و کارش آسانتر است. به توفیل مُغجپیوند نهال تیز سبزیده، بسیار عمر می‌بیند. در شرایط تاجیکستان موغجپیوند را از 20 آگوست تا 30 سپتامبر گذرانیدن لازم است. اگر موغجپیوند را برمحل (ژوئن-ژوئیه) گذرانند، بعضاً مُغجه بیدار شو­ده، زمستان آسیب می‌بیند. اگر موغ-چپیوند دیر گذرانیده شود، آن گاه برای درست وصل‌شوی پیوندتک و پیوندّوست و انکشاف آن وقت کم می‌کند.

ادتن ب­رای مُغجپیوند نهال دوساله و بعضاً نوع تیزسبز نهال یکساله (اوفسی‌اش 6-10 ملّیمیتر) را انتخاب می‌کنند. موغچه‌های کلان را به نو­دة غفس و خردش را به نودة باریک پیوست می‌کنند. 5-7 روز پیش از مُغجپیوند نوده‌های پهلوی قسم پایان تنة پیوندتک را تا گردنة ریشه از شاخه‌های پهلویی تازه کرده، به اطرافش خاک می‌کشند و برای کاواک شدن پوست تنه‌اش آب می‌مانند. سپس، هنگام مُغجپیوند خاک اطراف پی­وندتک را هموار کرده، تنه‌اش را با لتّه پاک می‌کنند.

قلمچه‌ها را برای مُغجپیوند از طرف آفتاب‌رویه درخت گیریف­ته، نوت آن را، که مُغجه‌اش سست ان­کیشاف یافته است، زود می‌بورند. نو­دة قلمچه (درازی‌اش 30-40 سانتی‌متر، غفسی‌اش نه کمتر از 6 ملّیمیتر) باید سالم، مورجه‌هایش رسیده بوده، نباید از پیوندتک غفس باشد. قلمچه را در عرفة پیوند یا خود ه­مان رغز تییار می‌کنند و پهنک برگ آن را 6-8 ملّیمیتر بالا بریده، فقط کمی دومچة برگ را (6-8 ملّیمیتر) باقی می‌مانند. قلمچه را تا استفاده بردن در ارّمیدة نم یا ظرف آبدار نگاه می‌دارند. پرا­سیسّ مُغجپیوند در رسم 1 عکس شده است.

پس از 1، 5-2 هفته نهالهای پیوندی را از نظر می‌گذرانند و پیوندتک ناگرفته را از سر نو می‌پیوندند. بندهای پیوندتکهای گرفته را خالی کرده، خاک بیخش را کاواک می‌کنند و اندکی آب می‌مانند. بهاران پیش از شیردوانی پیوندتک را 7– 10 سانتی‌متر نیخ گذاشته (برای بسگن نودة پیوندی) ، بالاتر از جای پیوند می‌بو­رند. برای آن که نوده‌های پیوندی از شمال نشکنند، آنها را بعد از 6-8 سانتی‌متر سبزیدن به پیخ می‌بندند. امّا بی استفادة پیخ مُغجپیوند آسان و سیرمحصول است. برای این در نوبدار بالا­تر از پیوند پیوندتک را می‌بورند. موغچپیوندی مستقلانه ن­زر به نوده‌های بسته‌شده خوب می‌-سبزد.

            قلمچپیوند، نودپیو ا ن د ر آ عادتاً نوبهار (ماه مارت) پیش از شیردوانی درخت می‌گذرانند. قلمچپیوند اساساً در باغداری با مقصد رویانیدن نوعهای بهترش بتّه و درخت میوه‌دار گذرانیده می‌ش­ود. نوده‌ها را برای قلمچپیوند تیره‌ماه پیش از آغاز خنکی تییار می‌کنند و تا وقت پیوند آن­ها را در زیرکندهای صلقین در peگ یا ارّمیدة نم نگاه می‌دارند. تجربه نشان می‌دهد، که قلم-چپیوند ‘ز نودهایی، که بهاران پیش از بیدارشوی مُغجه تییار کرده‌اند، خیلی ثمره‌بخش است. اصولهای معمول قلمچپیوند: اسکنپیوند، فانپیوند، قُنداقیپیوند، نیچپیوند، کوپروکپیوند و غیره.

یسکنپیوند (رسم 2) هنگام پیوند پیوندتک غفس، مثلاً، در وقت تکراراً پیوند کردن د­رختان میوه‌دار به کار برده می‌ش­ود. برای این تنة پیوندتک را می‌بورند و با فانة مخصوص کُندة آن را به چقوری 5-10 سانتی‌متر می‌کفانند. سیپc، به دو پهلویش دو دانه قلمچة قسم پایانش تراشیده را می‌گذارند.

فانپیوند یا شقپیو ا ن د ر آ هنگام تکراراً پیوستن نهال استفاده می‌برند. پهلو کُندة نهال را به شکل فا­نة سه‌رویه می‌بورند و به جای آن ق­لمچة طرف پایانش با همان شکل تراشیده را می‌گذارند (رسم 3).

ق و ن د آ ق ا پ a ی و a ن د (رسم 4) در صورت پیوندتک از پیوند-دوست غفستر بودن گذرانیده می‌شود. برای با این اصول پیوند کردن تنة پیوندتک را به یک طرف مایل کرده می‌بورند، سپس پوستلاخ طرف بلند کُندة پیوند­تک را از پایان به بالا با اندکی چو­بت بریده می‌گیرند،  بعد به آن ق­لمچة قسم پایانش به حجم جای تراشیدشدة کُنده برابر را بریده می‌گذارند یا پیوندتک و پیوندّوست را به شکل زبانچه بریده با هم پیوست می‌کنند.

کوپروکپیوند برای از نابود شدن نگاه داشتن درخت، که دورادور پوستلاخ تنه‌اشان از یگان کسلی-سوختار یا هیوانات آسیب دیده است، به کار برده می‌شود. جای آسیب‌دیدة پوستلاخ را هموار کرده به جایهای لوچش ور باغی یا رنگ روغنی می‌مانند. سپس برابر جای آسیب‌دیدة پوستلاخ قلمچه بریده، هر دو طرفش را می‌تراشند و به دو طرف آسیبندیدة پوستلاخ پیوندتک پیوست می‌کند (رسم 5).

ن ا ی چ ا پ ا ی و ا ن د. با این راه نهالهای پوستلاخش غفس، به مانند چارمغز، پیکن، کستانه، توت و غیره پیوند کرده می‌شود. پوستلاخ تنة پیوندتک و پیوندّوست غفسی‌اش یک‌خِله را (برابر از بالا و از پایان) گرد می‌بورند و آهسته تاب می‌دهند و از میانه‌اش چاک کرده می‌گیرند، سپس، به جای آن پوستلاخ با همین اصول جداکردة پیوندّوست را می‌گذارند.

پیش از بستن جای پیوند (قطع ن­زر از اصول پیوند) خوب پیوستن یا نپیوستن کمبیی پیوندتک و پیوندّوست را از نظر می‌گذرانند. با هم موافق آمدن قَبَتهای کمبیی برای تیز و خوب وصل شدن بافته‌ها شرط اساسی می‌باشد. برای پیچانیده بستن جای پیوند پلیانکة پالیخلاروینیلی، لیف زیرفون، نخ زغیر از همه خوب است. برای مووچپیوند آن را به درازی 20-30 سانتی‌متر (برش 1، 1-1، 5 سانتی‌متر) و برای قلمچپیوند (وابسته به غفسی یا باریکی تنة پیوندتک) درازتر می‌بورند.

دبیات: فیتیساو گ. گ. ، پلاداوادستوا ا یگاداوادستا، مسکو، 1953؛ ستیپناو س. ن. . پلاداوایی پیتامنیک، مسکو، 1959؛ گه ر ن ا ر ر. ، روکاوادستوا پا پریویوکی. کاداوыخ کولتور، مسکو،          1962؛ کالیس­نیکاو و. ا. ، (و دیگر پلاداوادستوا، مسکو، 1966؛ کالیسنیکاو و. ا. (و دیگر). پرکتیکم پا پلاداوادست و، مسکو، 1971؛ کودریویتس ر. پ. ، فارمیراو­نی ا آبریزکه پلاداوыخ دیریویف، مسکو، 1976.