پراگرمّسازی، پراسیسّ پی در پییو منظّم ترتیب دادن عملها (پراگرمّهها) برای کامپیوترها؛ ساحة علمیست، که پراگرممة حسابماشینها و طرز و اسول ترتیب دادن، سنجیدن و مکمّل کردن آنها را میآموزد.
هر یک حسابماشین اتومات خاطرداری را میماند، خاطرة آن از آلت حفظی، آلت ادارهکنی و آلت اریفمیتیکی تشکیل یافته است و در آن بعضی عملها اجرا خواهند شد. خاطره از یچییکههای پهای در پی رقمدار عبارت میباشد، که در هر کدام آن غایه اخبار دوئی در شکل سلسلة صفر و واحد محفوظ است. کار اتوماتی کامپیوتر، که از روی پراگرمّه اداره کرده میشود، از تکتهای پهای در پهای عبارت است. این وایه چون امر تفسیر میشود، یعنی دستور آلت اریفمیتیکی برای اجرای یگان عمل میباشد. عادتاً در حسابماشینها آپیرتسیهها چنین صورت میگیرند، که اخبارات مفهوم از یچییکههای خاطره به آلت اریمیتیکی داده میشود، تا که آن عمل لازمه را اجرا کرده، نتیجه را به یچییکة خاطرة مطلوب بفرستد و رقم یچییکة امر سانی را به آلت ادارهکنی خبر دهد. بعضی عملهایی، که حسابماشین اجرا میکند، بغایت سادهند، یعنی از عملهای اریفمیتیکی و منطقی، قیاسی رونویس کردن وایه اخبارات و غیره عبارتند. واقعاً، برای حسابماشینها امرهای ماشینی (پراگرمّه) طوری ترتیب داده میشوند، که آنها از خاطرة ماشین به نوبت برآمده، در حلّ مسئله اشتراک میکنند و نهایت نتیجة مطلوب میدیدند.
رال پراگرمّسازی هنوز در مکتب هنگام به طریق مجموع سؤالها ترتیب دادن «پلن حلّ» مسئلة اریفمیتیکی به وقوع میآید. فرقیّت کلّی پراگرمسازی حقیقی از پراگرمّسازی تجربة مکتبی در آن است، که پراگرمّه عادتاً نه یک، بلکه یکچند پی در پیی عملها (شاخهها)- را پیش میگذارد و انتخاب آن از قیمت نتیجههای مابینی حلّ مسئلهها وابسته است؛ ضمن آن مقدار تکرارکنیهای درکاری را اتوماتی مویین نموده، بعضی گروه عملها را چند کرته اجرا میکند یا خود میتواند از روی امر واقعی به رفت جریان کار تغییرات درارد.
خوسوسیّت دیگر پراگرمّسازی دشواری ترتیب دادن آن است. چنانچه، حجم اکثریّت پراگرمّههای ریلی از هزارها امر عبارت باشد، مقدار عملهای اجراشونده دهها میلیونها را تشکیل میدهد. چنین حجم کار در برابر ساده بودن کارکتر امرهای ماشین پراگرمّسازی را بسا مرکّب و پراسیسّ اجرات آن را بسا یکرنگ میگرداند.
با مقصد برطرف کردن چنین تضاد پراسیسّ پراگرمّه را زینه به زینه ترتیب دادهاند، که هر یک زینة آن از عنیق نمودن جزئیات پلن حلّ مسئله عبارت است. به غیر از این، اگر قاعدة شرحت پلنی حلّ مسئله در یگان زینه صحیح، فرمولی و انیویرسلی باشد، آن گاه در بارة موجودیّت یگان زبان پراگرمّسازی، که هنگام ترتیب دادن پراگرمّه استیفاده خازد شد، سخن راندن ممکن میگردد.
زبانهای پراگرمّسازی چون جدیدترین ترز بیان صحیح مسئله برای حسابماشینها در انکشاف پراگرمّسازی رل بغایت مهم بازیدند. از جمله، آنها امکانیت میدیدند، که پراگرمّسازی در زیسابماشینها چون پراسیسّ گذرانیدن از «یک زبان» به زبان دیگر-«زبان ماشین» تفصیل شود. اگر قاعدههای این گونه صحیح گذرانیدن دریافته و تفسیر کرده شود، پس قاعدههای مذکور را در کامپیوترها پراگرمّانیدن ممکن است.
پراسیسّ پراگرمّسازی عادتاً از زینههای زیرین عبارت است؛
گذاریش مسئل
بیان الگاریتم مسئل
سالهای آخر یک قطار زبانهای پراگرمّسازی به وجود آمدند، که توسط آنها مسئلههای گوناگون را پراگرمّانیدن ممکن است، مثلاً، برای حلّ مسئلههای علمی و اینجینیری زبان به نام فارترن، برای حساب و کتاب مسئلههای اقتصادیات کابال، برای ساختن مدلهای متیمتیکی سیموله و زبانهای انیویرسلی حسابماشینها الگال-68 (نیگ. الگال) ، پل/1 و غقره به میان آمدند. ترنسلیتارهای کامپیوترهای در کدام این زبانها وابسته به نوع مسئله پراگرمّة حلّ مسعله را اتومات از نو ترتیب میدهند. به صفت زبانت پراگرمّسازی درجة بلند بیشتر ب ل آ ک-سخیمهها را استفاده میبرند. بعد ترتیب دادن پراگرمّه مرحلة مهم «سنجیدن» خطاها میباشد، که آنها را ماتوان آشکار و اصلاح نمود. پراگرمّهها وابسته به نوع حسابماشین با پیرفاقرته یا نوار مگنیتی کادانیده شوده، بعد با یاری تجهیزات مخصوص به حسابماشین داخایل کرده میشوند. پراگرمّسازی همچون فن از سال 1947 در اساس تدقیقات متیمتیکانّ امیریکایی ج. نییمپ، ا. بیرکس؛ گ. گالدستین انکشاف یافت. در انکشاف آن متیمتیکان ساویتی ا. ا. لیپوناو، س. س. کمыنین، ه. 3.
لیوبیمسکیی. م. ر. شوره-بره، ا. پ. ارشاو و دیگران نیز سهم کلان گذاشتهاند.
د .: ک نو ت د. ، اسکوسّتوا پراگرممیراونیه دلیه ایوم، م. ، 1077؛
واراش و ک ا. ن. ، آسناوы تسوم ا پراگرمّیراونی، م. ، 1078: ب یا م گ. ، بارن و. ، پراگرمّیراونی اپرولییوشیخ وыچیسلیتیلنыخ سیستم، م. ، 1078. ل. تویچییف.