پرابلیمه‌های عمومی‌جهانی

پروبلمهای عمومی‌جهانی، پروبلمهای گ ل آ ب ا ل ی، مسئله‌های حیاتاً مهم زمانه را گویند، که در رفت انکشاف جمعیت و انقلاب علم و تکنیکه صورت گرفته، از جهت مقیاس و اهمیتشان به همة خلق و مملکتهای دنیا برابر دخل دارند. دایرة مضمون و مندرجة پروبلم عمومی‌جهانی خیلی وسیع است؛ آنها جهتهای اقتصادی، سیاسی، خوقوقی و معنوی دارند، که به هم سخت پیچیده‌اند و در جریان تأثیر متقابلاًد.

در بین پروبلم عمومی‌جهانی مهمترینشان اینهایند: 1) محافظت کردن نسل آدمیزاد از خطر جنگ جهانی، از یک سو و از سوی دیگر-از تأثیر عاملهای ضررآور موتگین (‌افکنیشات یونیزاننده و اولتره‌بنفش و اینچنین از هر گو­نه قصدهایی، که به کامیابیهای علم اساس یابند هم، ذاتاً به روح اومانیستی علم بیگانه‌اند (از جمله لایحه‌های نوبرامد از نو ساختن گیناتیپ آدمان یا به طرز اوگینیک «تکمیل» دادن ذات انسان)؛ 2) با مقدار کافی آذوقه‌واری، آب آشامیدنی و ذخیره‌های انرژی دسترس و ارزان (از قبیل نفت) ، تأمین نمودن اهالی زودفزایندة جهان؛ 3) به هم مطابق کر­دن درجة انکشاف قوّه‌های استحصال‌کنندة جمعیت و دین­میکة دیماگرفی جهان؛ 4) پیشگیری آفتهای طبیعی (از قبیل ایپیدیمیه‌های پرخطر کسلیهای سرایت‌کننده) و یا برطرف ساختن عاقبت آنها.

هادیسهایی، که پروبلمهای مز­کور انعکاس آنهاند، نهاد مشترک دارند: آنها از روی قانون ایکسپانینسیلی انکشاف می‌یابند، که پراگریسّیة گیامیتری را می‌ماند. سرعت انکشاف در نوبت خود چنان تیز است، که آخراً به حدّ مهین رسیده، باعث یکباره «ترکیدن» و قطع شدن حادثه می‌گردد. چنانچه، حالا مقدار اهالی زمین عیناً از روی قانون ایکسپانینسیلی افزوده ایستاده است. اگر این حادثه منبعد هم با سرعت حاضره‌اش (سالی به اندازة دو فانز) صورت گیرد، پس با مرور زمان شمارة اهالی ه‌ا حد افزوده مسئلة دیماگرفی خیلی تی­ز و تند خواهد شد.

وزیفة علمی و اجتماعی، که این جا cap می‌زند، از جملة مهمترین پروبلمهای عمومی‌جهانیست. روشن است، که مقدار اها­لی روی زمین فقط تا حدّ مویین افزوده می‌تواند. از این جهت وظیفه از دریافتن راه و طریق علمی انسانیّت‌پرورانة باز داشتن افزایش یکزیل اهالی و به نظام درآوردن این جریان است، که باید در مقیاس تمام جهان با سعی و کوشش عموم به عمل برآورده شود.

د .: کپیتسه پ. ل. ، گلوبالنыی نوچنыی پرابلیمы بلیجیشیگا بودوشی­گا، «واپراسы فیلاسافی»، 1973، ن 2: فرالاو ا. ت. ، نوکه ا اومانیستیچی­سکی ایده‌آلы و ریشینی گلوبالنыخ پرابلیم، «واپراسы فیلاسافی»، 1979، م 6؛ x آ ز ا ن گ. س. ، گلوبالنыی پرابلی­مы ساوریمینّاست، م. ، 1982.

ه. تورسوناو.