پریمتها

پریمتها (primates) ، یک قطار پریمتها شیرخورهاست. اکثر عالمان پریمتها را به دو زیرقتار-نیممیمونها (توپه‌ای، لیمور، لار، پاشندراز، اندره و غیره) و میمونها جدا می‌کنند. ‌اندازه‌اشان از 13-15 سم (مثلاً، لیمورهای موشمانند) تا 175 سم و 18-بعضاً از آن هم زیادتر (مثلاً، اتپ گاریلّه)؛ وزنشان از 60-100 گ تا 180 کگ.

کسریّت پریمتها دمدارند؛ تنها لار نازک، مگاته و میمونهای آدم‌شکل (آرنگوتن، شمپانزه، گاریلّه و گیبّان) بی‌دُمند. بدنشان با مویی پوشیده شده است. تگ موی نیممیمونها  تیبیت دارد. مویی و جایهای بیموی پوست اکثر پریمتها رنگین است. انگشتان دست و پای میمونها به مثل دست و پای آدم 5-تا بوده خیلی نغز انکشاف یافته‌اند. انگشتهای کلان اکثر پریمتها حرکتناک بوده، کار به انگشتان دیگر، مقابل می‌ایستد. دست و پای پریمتها از تنشان دراز است؛ تنها دست و پای توپه‌ای، لار  و اگرونکه اندکی کوتاهتر می‌باشد. عضوهای باصره و شنوایی نغز با ترقّی کرده‌اند، امّا عضو شامّه تخفیف شده است. در نیمممونها مقدار جویک و کجیهای مغز cap نظر به میمونها و آدم؛ نسبتاً کم می‌باشد؛ مینچه با نیمکره‌های کلان مغز cap پرّه پوشیده نشده است. طرف روی  کاسه‌خانة سر اکثر پریمتها درازرویه است. سیستم دندانشان گیتیرادانتی و دیفیادانتی می‌باشد (یعنی دندامهای شیری و  دایمی دارند). الحال پریمتها قریب 200 نمودند. آنها اساساً در بیشه‌زار تراپیکی و سوبتراپیکی افریکه (از جمله مدگسکر) ، آسیا، در بسیار جزیره‌های گلجزیرة مله‌ای، امیریکة مرکزی و جنوبی مسکنند. اکثر پریمتها در بالای گروه-گروه زندگی می‌کنند. غذایشان اساساً میوه یا رستنی می‌باشد؛ بعضی آنها گوشت هیوانات را نیز می‌خورند. پریمتها تمام سال افزایش می‌کنند؛ آنها 1 (پریمت درجة پست 2-3) بچه می‌زایند. تخمین می‌کنند، که اجداد پریمتها شیرخورهای ساده حشراتخور به توپیهای حاضر نمایندة قدیمترین این گروه زلیمبدلیستیس می‌باشد؛ قسم کاسه‌خانة cap و پنجة دست و پای آن از ته‌نشستهای oxیر دورة تباشیر در مغولستان دریافت شده است.

پریمتهای قدر اهمیت کلان ندارنپد. خلقهای محلی گوشت آنها را خورده از پوستشان لباس می‌­دوزنت. پریمتها را برای باغهای هیوانات و مؤسسه‌های علمی (برای گذرانیدنّ تجربه‌های طبّی و بیولوگی) می‌دارند. اکثر پریمتها از سبب خیلی کم شدن شماره‌اشان محتاج محافظتند. یک قطار پریمتها به کتاب سرخ اتّفاق بینلخلقی محافظت طبیعت داخل شده‌اند.

د .: نیستورخ م. ف. ، پریمتالا­گیه ا انتراپاگینیز. (آبیزینы، پالو­ابیزینы ا پرایسخاجدینی چیلاویکه. م. ، 960؛ جیزن جیواتنыخ، ت. 6، م. ، 1971.