پارتیها

پارتیها، خلقیتیست، که در هزارة 1 تا میلاد و عصرهای اوّل میلاد، جنوب و شرقتر از بهر کسپیی، در تیرّیتاریة ترکمنستان جنوبی و خراسان (ولایت قدیم پرتوه-پارت) اقامت داشت. با یکی از زبانهای ایرانی گپ زده، اساساً با دهقانی مشغول بودند. انشائات آبیاری پارت هنوز در هزارة 1 تا میلاد معلوم بود. پارتیها به هیت شادی ماد. بعدتر در عهد کوروش 2 به دولت هخامنشیان داخل شو­ده، به آن ‌انداز می‌دادند و قشون را با جنگاوران تأمین می‌کردند. در عهد دارای i در پارت و گیرکنیه (گرگان) شورش cap زد (محاربه‌های 8 مارت و 12 ژوئیة 521) ، که آن را قشون هخامنشیان با دشواری پخش کرد.

سالهای 20 عصر 4 تا میلاد پارتیها را اسکندر مقدونی به خود تابع نمود. سال 281 تا میلاد پارتیها به تصرّف امپراتوری سیلیوکیان گذشتند. تقریباً سال 250 تا میلاد دولتی مستقل پارت به وجود آمده، اساس آن را حدود اشغالکردة پارتیها تشکیل می‌داد. دی­ن اساسی پارتیها زردشتی بوده، میتره و نیه را نیز می‌پرستیدند.

خت پارتی در زمینة الفبای آرامی به وچود آمد. از یادگاریهای ادبیات دهری تنها نسخه‌های جایز باقی مانده‌اند. آخر عصر 6 جای ز­بان پارتی را فارسی گرفت.

جداد پارتیهای قدیم در تشکّل ترکمنهای آسیای میانه و فارسهای خراسان (ایران شرقی) رل کلان بازیده‌اند.

د .: مسّان d. م. ، دریونیزیملی­دیلچیسکیه کولتوره مرگییы، م.-ل. ، 1959 (میه. 73).