اقسرایی

آقسرایی، یادگاری معماری در شهرِ سبز(عصر 14). در قسم شمال شرقی شهر، در میدان کلان واقع بوده، از آن پیشطاق با-حشمت و یک قسم سرایی باقی مانده است. طاق این پیشطاق، که 200 سال پیش ویران شده است، 22، 5 متر بر و 40 متر بلندی داشت. بلندین خو­د پیشطاق به 50 متر می‌رسید. آقسرایی در نمود حاضره‌اش هم باشوکوه و زیباست (حالا بلندی‌اش 38 متر). گنبذ، دیوارهای پهلوی بنا و مناره‌های برج با نقشهای سپرشکل کاشیکاری شده است. جلای رنگها، کاشیکاری، کتیبه‌های کوفی و ثلث، مصوّره‌ها در موضوعهای تاریخی و دینی، نقشهای هندسی، منبّتکاری و غیره بنا را جاذب و زیبا کرده‌اند.

در پرتو ماه امارaت سفید می‌تابد و به این سبب آن آقسرایی نام گرفته است. سفیر اسپ­نیه ریو گانزلیس دی کلویخا، که آقسرای را سال 1403 دیده است (ساختمان ایما-رت هنوز دوام داشت) ، در یادداشتهایش شهامت و جاذبة هیرتنگیز آقسرای را مخصوص قید نموده است. ساختمان 20 سال دوام کرده است. آقسرایی بنا به معلومات سرچشمه‌ها، چون اقامتگاه و بنای مأموری استفاده می‌شده است. در پیشگاه حولی تالار کلان-دیوان‌خانه، در پهلویش مشورت، خانه‌های خرد-خرد حولی درون، حرمسرا و خانه‌های خاصة امیر جایگیر بوده‌اند. در بالای بام آقسرایی حوضی بوده، آب با قبورها به حوض و از ناوه‌ها پایان می‌ریخته است. آقسرای را در اییام ما تعمیر نموده‌اند و آن حالا در محافظت دولت است.

دبیات: و ا ی م ا ر ا ب. و. ، اسکوسّتوا سریدنیی ازی، مسکو، 1240: پوگمینکا-آ ا گ. ا. ، ر ا م پ ا ل ل. ا. ، وыدیوشیی­سیه پمیتنیک ارخیتیکتورы ازبیکیستنه، تشکینت، 1956.