ایونسکیی پلتان

ایونسکیی پلتان الکسی‌افیچ (ا. ا. 1893-31. 10. 1939) ، نویسندة ساویتی یاقوت، خادم جمعیّتی، اساس‌گذار ادبیات ساویتی یاقوت. در الوس تتین (حاضره pیان الیک­سییوسک) در عایلة دهقان تولد شده است. اعضای کپسّ از سال 1918. از اوّل سال 1917 اعضای مخفیل سوسیال-دموکراتها بود.

ز آغاز روالوتسیة فوریه 1917 به مبارزة روالوتسیانی همراه گردید. در وظیفه‌های راهبرنکنندة دولتی و مؤسسه‌های علمی یاقوتستان کار کرده است. اعضای پرولینیة این ا.ج.ش.س. (1934-38). اثرهای او بیشتر خصوصیت رمانتیکی دارند. شعرهای او («سرود آزادی»، 1922؛ «به وفات داهی»، 1924؛ «اسپ آهنین»، 1926؛ «حاکمیت به ساویتها»، 1927 و غیره) و داستان درموی «شم­ن سرخ* (1918، تحریر دوّم سال 1925) در راه از جهت سیاسی بیدار نمودن محنتکشان کشور رل بزرگ بازیدند.

ایونسکیی در حکایه‌های «خواب پوستمال» (1926) ، «اسکندر مقدونی» (1935) و غیره، پاوست «خلاصی از لجن» (1936) ، یادداشتهای «روزها و سالهای گذشته» (1928) از واقعه‌های روالوتسیانی در یاقوتستان نقل می‌کند. یکچند اثرهای دراماتورگی نیز دارد: «بلشویک» (نمایش 1926) ، «تویه-ارыمه-کوا» (نمایش 1928) و غیره. مؤلف اثرهای علمی «افسانة یاقوتی (آلانخا) ، سیوجیت و مضمون آن» (1927) ، «عاید به نظریة نظم یاقوتی» (1928) ، «زبان یاکوتی و راههای ترقّیات آن» (1935). دیپوتت ساویته عالی ا.ج.ش.س. (دعوت 1). در یاقوتستان مکافات به نا­م پ. ا. آیونسکیی تأسیس شده است (1966).

دبیات: آچیرک استاری یکوتسکایی ساویتسکایی لیتیرتورы، مسکو، 1970.