«آیین اکبری» اثر اینسیکلاپید، تألیف ابولفزل ابن مبارک علاّمی (وفات سال 1602) ، عالم، تاریخنویس و وزیر اکبرشاه (1556-1605). «آیین اکبری» جلد سوّم ترکیبی «اکبرنامه» همان مؤلف به شمار میرود. جلدهای یکم و دوّم «اکبرنامه» به تاریخ سلطنت اکبر تا سال 47-ام حکمرانی آن بخشیده شدهاند.
جیلد سوّم این اثر از موضوعهای زیرین عبارت است: ساخت و ترتیبات دربار اکبر و کارگزاریهای دولتی، معلومات اقتصادی و سیاسی، همچون خزینهداری، دارالضّرب (کارخانة سکّهزنی) و پول (درم و دینار) ، تأمینات با آب، خوراکپزی و غیره، نرخ اجناس مالها، میوههای هندوستان، مؤسسههای دیگر درباری: قورخانه، اسطبل، آیین بار (اودیینسیه) ، آیین فیل و اسپ، خدمتگاران، آیین دستموزد: مطلبهای عاید به سپاهداری؛ آیین منصبداری، سوارگان و پیادگان، آیین سویوغگال، آیین شکار و غیره؛ معلومات در بارة بعضی عالمان و شاعر و نویسندگانی، که در هندوستان زندگی و ایجاد میکردند با نمونة اشعارشان (همگی 75 شاعر و نویسندی، از جمله، آنهایی، که از آسیای میینه و افغانستان به هند آمدهاند: میلی هرویی، مشفقی بخارایی، انیسی شامل و و غیره).
در بارة کارهای گوناگون مأموری مملکت عاید به منصبها و وظیفههای مأموری، جدولهای درآمد از هاسیل ناحیههای گوناگون مملکت معلومات داده میشود. بعد تصویر جغرافی هندوستان آورده شده، تقسیمات مأموری آن، اهالی، مبلغهای درآمد، میکدار سیپاه از هر واحد مأموری، اینچنین اشخاص نمایان تاریخ و افسانوی، که در خاک هندوستان زندگی کردهاند، بیان شدهاند و سالشماریهای خلقهای گوناگون، رسم و عادتهای خلقهای هندوستان، علم و فن و صنعتهای این مملکت شرح یافتهاند. در آخر ترجمةحال مؤلف آورده شده است.
معلوماتی، که در «آیین اکبری» ثبت شودهاند، برای آموختن خصوصیتهای مأموری، اجتماعی، جغرافی، اقتصادی-ستتیستیکی، اتنوگرافی، علمی-تاریخی، فلسفی و دینی و غیرة دولت تیموریان هند در نیمة دوّم عصر 16 اهمیت فوقالعادّه کلان را داراست. اثر برای آموختن تاریخ هندوستان سرچشمة تاریخی-اجتماعی و علمی قابل اعتماد است، زیرا که مؤلف آن را در اساس متریالهای رسمی، از آن جمله از محلها، که مخصوص جمع شده بودند، اینچنین از نتیقة مشاهدههای خود نوشته است.
«آیین اکبری» به زبان فارسی، ولی با سبک هندی نوشته شده است، که از زبان تاجیکی با خصوصیتهای لیکسیکی، مارفالاگی و سینتکسیسی فرق میکند. در اثر کلمههای هندی و اردو فراوانند، که اکثریت اصطلاح خاص علم و صنعت و کسب و هنر و اتنوگرافیة خلقهای هند بوده، معادل تاجیکی-فارسی نداشتهاند. اثر به انگلیسی ترجمه و چند بار نشر گردید: ترجمة ف. گلدوین (f. gladwin) کلکوتّه، 1783-1786؛ 1898؛ لاندان، 1777؛ 1800؛ ترجمن گ. بلاچمن (ن. blochmann) ، کلکتّه، 1868، 1894. چاپهای فارسی-تاجیکی آن: دهلی 1855 (1272 د .) ، عبارت از سه جلد، لکدنو، نویل کپور، 1892-93 (1310 ه .)