اهکسنگ

آهک‌سنگ، جنس کوهین تهشینیست، که اساساً از کلسیت سساز و بعضاً از ارگانیت عبارت است. ترکیبش اکثریت آمیخته‌های دالامیت، کورتس، مینیرلهای گلدار، آکسیدها، گیدرااکسیدهای آهن، منگن، اینچنین مرکزیت، فاسفتها، گج، مادّه‌های آرگنیکی و غیره دارد. ترکیب شیمیایی آهک‌سنگ تازه به ترکیب کلسیت (56% سا و 44% ساگ) نزدیک است. اگر آهک‌سنگ 4-17%’ mgo داشته باشد، آن را آهک‌سنگ دالامیتگشته، 25-50% ذره‌های گلی داشته باشد، می‌رگیل می‌نامند.

بور طبیعی 96-99%* سساز داشته نیز آهنگسنگ است. در پراسیسّ می‌تمارفیزم آهک‌سنگ به مرمر تبدل می‌یابد. آهک‌سنگها وابسته به اندازة دانه‌های ترکیبشان گوناگون و از روی ساخت کریستلّی، آرگناگینی، شکسته‌پاره و آمیخته می‌ش­وند. آهک‌سنگها بیشتر قَبَت-قَبَت می‌خوابند. آهک‌سنگ آرگناگینی از چمع شو­ده ماندن باقیمانده‌های آرگنیکی، آهک‌سنگ خیماگینی با راه از محلولها تکشان شدن کلسیت و آهک‌سنگ شی­کستپاره در نتیچة جمع و شخ شده ماندن شکسته‌پاره‌های آهک‌سنگهای قدیمه به وجود می‌آیند. آهک‌سنگ در شکل قَبَتهای غفس (از صدها تا هزارها م) در ته‌نشستهای تمام سیستمه‌های گیالاگی (از تاکیمبریی تا انتراپاگین) وامیخورد. در تاجیکستان آهک‌سنگ بیشتر در قطارکوههای قُرمه، زرافشان، حصار و کتارکوههای درواز و پامیر وامیخورد.

در خواجگی خلق آهک‌سنگ اه­میّت کلان دارد. از آن آهک، سی­مینت تییار می‌کنند. در ساختمان کارخانه‌های صناعتی، منزلگاه و راهها همچون سنگ، شغل، سنگهای رویکشی و آرایشی به کار می‌رود. آهک‌سنگ را در صناعت شیمی (برای تی­یار کردن ساحه، کربید کلسیی، نوری مینیرلی و غیره) ، متالورگیه (به صفت فلیوس) ، پالیگرفیه (ب­رای ساختن سنگهای لیتاگرفی) ، صناعت شیشa، خوراکواری (برای صافکاری شربت لبلبو قند) و غیره فراوان استفاده می‌برند.