معلومات آخرین
Home / جغرافیا / ابهای تیرملی

ابهای تیرملی

آبهای تیرملی (از یونانی ther-me-گرمی) ، آبهای زیرزمینی قشر زمین، که حرارتشان 20° سیلسیه و از آن بلند است. ازاتیرمة 20° سیلسیه (حدودی، که در آن حرارت هوا، زمین و آب برابر است) در ناحیه‌های یخبندی بسیارساله از چقوریهای 1500-2000 متر، در ناحیه‌های سوبتراپیکی از چقوریهای 100 متر و از آن کمتر می‌گذرد، ولی در نزدیکی منطقه‌های تراپیکی آزاتیرمة 20* سیلسیه به روی زمین می‌برآید.

در حوزه‌های ارتیزینی به واسطة پرمه‌چاهها از چقوریهای 2000-3000 متر آبهای حرارتشان 70-100رسیلسیه و از آن بلند گرفته می‌شوند. در کیپورهای کوهی (مثلاً، کوههای الپ، کوکز، تیبیشان، پامیر) آبهای تیرملی به روی زمین در شکل چشم­های گرم سیر‌شمار (حرارت تا 50-90° سیلسیه) ، در ناحیه‌های ولقانیزم حاضره باشد، همچون گییزیرها و فوّاره‌های بوغ پدید می‌آیند (در این جایها چقوری پرمه‌چاه 500-1000 متر بوده، حرارت آب 150-250* سیلسیه است) ، که هنگام به بیرون ریختن آنها آمیختة بوغ و آب و بغرا حاصل می‌کنند (پوجیتکه در کم­چتکه، گییزیرهای کلان در شمه، ایرکیی در زیلندیة نو، لردیریلّا در اتلیه، گییزیرها در اسلندیه و غیره).

ز جهت ترکیب شیمیایی، گزداری و مینیرلناکی آبهای تیرملی شیرین و شورتعم گیدراکربا­نت و گیدراکربانت و سولفاتدار، کلسیی، نتریی، نیتروژن، گاز کر­بان و هیدروژنسولفیدّار، اینچنین شور و نمکابهای کلرید، نتریی و کلسی و نترییدار، نیتروژن و می‌­تن و فقط متان، گاها هیدروژنسولفیدّار می‌شوند (نگرید نیز آبهای مینیرلی).

ابهای تیرملی را از قدیمولییام به مقصدهای معالجه کار می‌فرمودند. در ا.ج.ش.س. آبهای تیرملی شیرین و نیتروژندار از کیسلاتة سلیکات بای را در کورارتهای مشهور بیلاکوریخه در آلتایی، کولدور در کشور خب­راف و غیره، گاز کربندار را در کورارتهای پیتیگارسک، جیلیزنا-وادسک، اسّینتوک، هیدروژنسولفیدّار را در کورارته ساچ-مسیسته استفاده می‌برند. در بلنیالوژی آبهای تیرملی را به سوبتیرملی (20-37°سیلسیه) ، تیرملی (37– 42°سیلسیه) و گیپاتیرملی (از 42°سیلسیه بلند) جدا می‌کو­نند.

در ناحیه‌های ولقانیزم حاضره و به قریبی رویی دادة اتلیه، اس­لندیه، می‌کسیکه، ا.ج.ش.س.، شمه و ژاپن یک قطار ستنسیه‌های الکتری با آبهای تیرملی نهایت گرم حرارتشان از 100° سیلسیه بلند کار می‌کنند. در ا.ج.ش.س. و مملکتهای دیگر (بالگ­ریه، وینگریه، اسلندیه، زیلندیة نو، شمه) آبهای تیرملی را برای گرم کردن منزلگاه و کارخانه‌ها، نهال-خانه و گلخانه‌ها، اینچنین حوضهای شناوری و به مقصدهای تیخنالاگی استفاده می‌برند.

تمام شهر رییکیویک (پایتخت اسلندیه) و در ا.ج.ش.س. میکروریانهای شهرهای قیزلر، مخچقلعه (رسّ داغستان) ، زوگدید، تبیلیس (رسّ گرجستان) ، چیر­کیسّک (کشور ستوراپال رسفسر) ، نهالخانه و گلخانه‌های کمچتکه و کوکز با آبهای تیرملی گرم کرده می‌­شوند.

در تیرّیتاریة تاجیکستان نیز چشمه‌های آبشان گرم خیلی بسیارند، که مشهورترین آنها: خواجه‌اب-گرم (98°) ، جوانی (گرمابه) ، آب-گرم (56°) ، آبیسفید (54°) ، گرم-چشمه (62°) ، یشیلکول (75°) و غیره بوده، در قسم کوهی ریسپوبلیکه واقع گشته‌اند. در وادیهای هموار تاجیکستان توسط پرمه-چاههای چقور چشمه‌های گرم هواتاغ (54°) ، کُمسومول (90°) ، اندیگان (51-54°) ، قراقم (52-60°) ، کیچیکبیل (85°) و غیره دسترس عموم گردانیده شده‌اند.

Инчунин кобед

دیهة سفیدشهرک

سفیدشهرک، دیهه‌ای است در ساویت قشلاق لاهوتی ریان خاولینگ، ولایت کولاب. تیرّیتاریة ساوخاز به نام …