نوریهای مینیرلی، مادّههای مینیرلیی را گویند، که در ترکیبشان المنتهای برای غیزای رستنیها ضرور موجودند. استحصال صناعتی نوریهای مینیرلی عصر 19 آغاز یافته است. تا عصر 19 پارو، خاکستر و دیگر پسماندهها را چون نوری به کار میبردند. نوریهای مینیرلی حاصل زراعت را زیاد و صفت آن را بهتر میگرداند. مثلاً، از تأثیر نوریهای مینیرلی صفتهای تیخنالاگی نخ پخته، کنب، زغیر، مقدار قند انگور و لبلبو قند، آهر کرتاشکه، سفیدة غللدانه میافزاید.
نوریهای مینیرلی را با نوریهای آرگنیکی آمیخته استفاده بردن بهتر است. نوریهای مینیرلی از روی تینات اگرانامی به دو گروه جدا میشوند: 1) نوریهای مینیرلی، که در ترکیبشان المنتهای غذای بیواسطة رستنیها (نیتروژن، فسفر، کلیی، بار، مگنیی، مس، منگن و غیره) دارند. مثلاً، نوریهای نیتروژندار (سیلیترههای امّیک، نتریی، کلسیی، کلیی، سولفات امّانیی، کربمید و غیره) ، نوریهای فسفردار (سوپیر-فاسفت، آرد فسفریتی، پریسیپیتت غیره) ، نوریهای کلییدار (خلاریدی کلیی، نمکهای 3ا-40-فایضة کلیی، سولفات کلیی و غیره) ، میکرونوریها، نوریهای کامپلیکسی (نیترافاس، امّافاس و غیره) منسوبند. 2) نوریهای مینیرلی، که اساساً برای بهتر نمودن خصوصیتهای اگراخیمیوی و فیزیکی و شیمیایی خاک استفاده میبرند، مثلاً، نورتهای آهکدار، گج و غیره.
سمرناکین نوریهای مینیرلی به خصوصیتهای بیولوگی رستنی، معیار نوری، با نوریهای آرگنیکی آمیخته استفاده بردن، صفت تدبیرهای اگراتیخنیکی و غیره وابسته است. macلن، 1 سینتنیر نیتروژن حاصل پخته را 14 سینتنیر، 1 سینتنیر فسفر 6 سینتنیر، 1 سینتنیر کلیی 2 سینتنیر زیاد میکند.
در ا.ج.ش.س. سالهای 1980-م 24767 هزار تُن (به حساب 100%-مادّة غذایی) نوریهای مینیرلی (از جمله 10241 هزار تانّ نوریهای نیتروژندار، 5622 هزار تُن نوریهای فاافاردار، 8064 هزار تُن نوریهای کلییدار و 833 هزار تُن آرد فسفریتی) استحصال کرده شده بود. در تاجیکستان نوریهای مینیرلی (اساساً کربمید) در 3وادید نوریدهای نیتروژندار وخش استحصال میشود.